آسیاب شتری ورزنه با قدمتی 300 ساله
آسیاب شتری، قدمتی بیش از 300 سال از دوره صفویه دارد و در نوع خود بی نظیر است و تاکنون گردشگران داخلی و خارجی بسیاری به اینجا آمده، از این مکان دیدن کرده اند و بسیار جذاب و دیدنی بوده است.
در فرهنگ ایرانی، نان از ارزش خاصی برخوردار است به طوری که قوت اصلی مردم را نیز نان تشکیل می داده و شامل نان گندم، جو و دیگر غلات می شده است. هنوز با گذشت سالها و ورود مواد غذایی و غذاهای جدید، نان همچنان از اهمیت خاصی برخوردار است به گونه ای که حتی در ضرب المثل ها نیز بر ارزش آن تأکید شده، از این رو آسیاب ها همیشه دارای اهمیت خاصی بودند و به شکل های گوناگون از جمله آسیاب های بادی، آبی و یا دستی موجود بوده است که بسته به اقلیم، یکی از این روش ها در آسیاب کردن غلات مورد استفاده قرار می گرفته است.
در اقلیم های کویری نیز به دلیل کمبود آب، آسیاب ها بر روی قنوات ساخته می شد تا به این وسیله از آب موجود در قنات برای آسیاب کردن استفاده شود که در جای جای ایران می توان نمونه های بسیاری از این گونه آسیاب ها مشاهده کرد؛ از جمله در میبد یزد.
اما همه آسیاب ها به این شکل نبوده اند؛ به طوری که در منطقه ای چون ورزنه در استان اصفهان که دارای اقلیمی خشک است از روش دیگری استفاده می شده که به آسیاب شتری معروف است.
این مکان هم اکنون یکی از جاذبه های گردشگری منطقه ورزنه را تشکیل می دهد و گردشگران داخلی و خارجی بسیاری تاکنون از این مکان در منطقه کویری ورزنه دیدن کرده اند.
سیستم این آسیاب، همه از چوب گیاه عناب است که قدمتی بیش از 300 سال از دوره صفویه به این سو دارد و سیستم آن به گونه ای است که با یک دور چرخاندن محور بزرگ توسط شتر، شش دور محور وسطی آسیاب و در نهایت 36 دور سنگ آسیاب چرخانده می شود و روزانه در حدود 5 ساعت کار، آسیاب کردن انجام می گیرد و 300 کیلو معادل 50 من آرد تولید می شود؛ البته در هنگام چرخیدن، چشم شتر باید بسته شده باشد تا در حین چرخیدن، سرش گیج نرود.
آسیاب شتر ورزنه
این آسیاب جهت آرد کردن گندم، جو، غلات و حبوبات مورد استفاده قرار می گرفته و می گیرد و آردی که توسط این آسیاب تولید می شود آرد سبوس دار است که ارزش غذایی فراوانی دارد.
آسیاب شتر ورزنه تنها مورد فعال در نوع خود در سراسر ایران است، و در کنار آن انواع و اقسام ابزارهای کهن زراعت و زندگی قدیم مردم ورزنه همچون انواع هاون، دلو آبکشی، خمره گِلی، صندوقچه، کوزه، خورجین، بیل، خیش چوبی، تخته “چوم” (خرد کننده گندم) گرد آوری و در معرض دید مردم گذاشته شده است.