موزه ها و اماکن تاریخی اصفهان
جاهای دیدنی اصفهان بسیار زیاد هستند. اصفهان "نصف جهان" لقب گرفته. یعنی به اندازه‌ای جاذبه‌های تماشایی، کم‌نظیر و برجسته دارد که زیبایی‌های نیمی از جهان را به تنهایی درون خود جای داده است.
هم‌نشینی دلربای رنگ‌های لاجوردی، فیروزهای و سرخ لاکی در نقاشیها، کاشیکاری‌ها و آینه‌کاری‌های مساجد، کلیساها، پل‌ها، کاخ‌ها، مناره‌ها، گنبدها و صنایع دستی اصفهان، ورودی که چون ماری پرپیچ و خم از میانه شهر و عمارت‌های باستانی‌اش می‌گذرد، نخستین چشم اندازهایی است که در سفر به نصف جهان در ذهن گردشگران تا همیشه به یادگار خواهد ماند.
دیدنی های اصفهان شگفت انگیزند. موزه- اماکن تاریخی -شهر اصفهان برای گردشگران جذاب و هیجان انگیز به نظر می‌رسد. بسیاری از مسافران پس از حضور در این شهر تصمیم می‌گیرند برنامه سفرشان را تغییر دهند و مدت بیشتری را به گردش در آن اختصاص دهند.
با این حال اگر وقتتان کم است چند روز زمانی می‌توانید از مهمترین دیدنی های اصفهان دیدن کنید. در اینجا موزه ها و اماکن تاریخی اصفهان را دنبال می کنیم .
- عمارت دارالبطیخ
- خانه قزوینی ها
- موزه چهلستون
- موزه هنرهای تزیینی (رکیب خانه)
- موزه کلیسای وانک
- موزه هنرهای معاصر
- موزه آموزش و پرورش
- موزه تاریخ طبیعی
- مسجد امام
- مسجد جامع
- مسجد شیخ لطف الله
- آتشگاه
- عمارت عالی قاپو
- عمارت هشت بهشت
- منارجنبان(مقبره عمو عبدالله کاردلانی)
- خانه شیخ الاسلام
- مدرسه چهار باغ
- بقعه پیر بکران
- باغ فین
- تپه سیلک
- خانه عامریها
- موزه ملی کاشان
- خانه طباطبایی ها
- چشمه سلیمانیه
- مسجد و مدرسه آقا بزرگ
- خانه عباسیان
- خانه آل یاسین
- خانه بروجردی ها
- موزه مردم شناسی نایین
- مصلای نایین
- مسجد جامع نایین
- مسجد جامع اردستان
- مسجد جامع نطنز
- موزه مردم شناسی ابیانه
- مسجد جامع گلپایگان
- مسجد جامع زواره
- خانه دکتر صالحی
- موزه مردم شناسی گز (موزه خصوصی آقای فروتن )
- موزه برزک
- موزه انارک
- بازار قیصریه
- میدان نقش جهان
- مهمانسرای عباسی
- گلستان شهدا اصفهان
- تخت فولاد
- کاروانسرای عباسی
- مسجد سید
- مسجد حکیم
- سی و سه پل
- پل خواجو
- پل مارانان
- پل چوبی
- پل شهرستان
عمارت دارالبطیخ
مقبره ی دارالبطیخ که در دوره سلجوی بنا شده است که امروزه بهش دالبیتی هم می گن، اسم یکی از کوچه های احمد آباده اصفهانه که آرامگاه خواجه نظام الملک طوسی و بعضی از پادشاهان سلجوقیه و توی مدرسه متروکه ای که به "مقبره پای چنار" و "تکیه پای چنار" و " مقبره نظام الملک" مشهوره، توی ایوون بزرگی واقع شده که صورت دو قبر از سطح ایوون یکم بلندتره و چندتا سنگ قبر مرمری و قدیمی که روش چیزهایی نوشته شده، دیده می شه.
بزرگترین سنگ قبر مرمری متعلق به نظام الملکه که با آیاتی از قرآن تزئین شده.
آدرس : اصفهان خیابان ولیعصر شماره تماس : ۳۴۴۶۴۳۹۷-۰۳۱
خانه قزوینی ها
خانه قزوینی‌ها که در دوره صفویه میباشد خانه‌ای تاریخی در اصفهان است که قدمت آن به دوران ناصرالدین شاه قاجار باز می‌گردد. با وجود خانه‌های قدیمی بسیار در اصفهان، بازدید از شمار اندکی از آنها مانند خانه قزوینی‌ها برای توریست‌ها امکان‌پذیر است. این خانه دارای ساختمانی زیبا و نقشه‌ای استادانه است. این خانه شامل اندرونی و بیرونی و حیاط‌هایی است که گرداگرد آنها اتاق‌های بسیاری قرار دارد. ضلع شمالی هر حیاط بلندتر از دیگر ضلع‌های آن است و از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر ضلع‌ها برخوردار است. از دیدنی‌های بیرونی خانه می‌توان به شاهنشین با مقرنسهای ظریف که آن را به زیبایی آراسته یاد کرد. همچنین درهای شاهنشین که شیشه بندی منقوش دارند، آن را به اتاق‌های مختلف پیوند می‌دهند. بخش بیرونی همچنین دارای یک تالار پذیرایی در سمت غربی است که با گچبری و آینه‌کاری تزیین شده و در سمت شرقی، یک تالار پذیرایی، تعدادی اتاق‌های کوچک‌تر و ایوانهای سراسری، و همچنین هشتیهای سرپوشیده و بخشهای خدماتی قرار دارد. بخشهای اندرونی در شرق حیاط اصلی قرار دارند. تعدادی تالار و حجره در این بخش واقع است. بخش جنوبی خانه ویژه سکونت خدمتکاران بوده و اصطبل‌ها نیز در این بخش قرار داشته‌اند. بخش اندرونی خانه به وسیله یک راهرو دسترس پذیر میباشد. بازدید کننده، در هنگام ورود به محوطه، مستقیم به بخش بیرونی آن وارد می‌شود، ولی برای رسیدن به بخش اندرونی باید از چند راهرو بگذرد.
آدرس : صفهان ـ خیابان ابن سینا ـ میدان شهشهان شماره تماس : ۶-۳۴۴۷۵۹۰۵-۰۳۱
موزه چهلستون
عمارت چهلستون در اوایل قرن ۱۱ هـ .ق در میان باغ و مجموعه بناها و کاخهای محوطه دولتخانه صفوي ساخته شده است . اين عمارت عمدتاً به منظور پذيرائي رسمي از ميهمانان و سفراي خارجي ، طي سه مرحله و طبق يک طرح واحد ساخته شده است . مرحله اول ـ تالار اصلي و بزرگ . مرحله دوم ـ ايوان آئينه و اطاقهاي طرفين آن . مرحله سوم ـ ايوان ستوندار که از هجده عدد ستون و سقف چوبي تشكيل شده است . نام چهلستون به نشانه كثرت ستونها و انعكاس تصوير بيست ستون در آب استخر است .
نقاشیهای دیواري چهلستون زير نظر هنرمند نامدار عصر صفوي ، رضا عباسي با خصلت بزرگنمائي به شيوه مينياتورهاي ايراني انجام گرفته است . چهار تابلو بزرگ داخل سالن ، صحنه هايي از ميدانهاي جنگ و مجالس پذيرائي پادشاهان صفوي را نشان مي دهد . دو تابلو بزرگ مياني از الحاقات بعدي با موضوعات مشابه است که به قلم صادق نقاشباشي (هنرمند دوره قاجار) ترسيم شده است . متأسفانه بسياري از نقاشيهاي دوره صفوي در زمان حکومت ظل سلطان ، تخريب گرديده است . از اشعار دلپذير نجيب کاشاني كه به (خط محمد صالح اصفهاني) بر پيشاني ايوان ستوندار مرقوم گرديده ، چنين مستفاد مي گردد كه اين عمارت بي نظير در اوايل قرن ۱۲ هـ.ق دچار آتش سوزي گرديده و در زمان شاه سلطان حسين صفوي تعمير شده است
آدرس : اصفهان ـ خیابان استانداری ـ کاخ موزه چهلستون شماره تماس : ۳۲۲۲۰۱۸۱-۳۲۲۲۲۶۸۶-۰۳۱
موزه هنرهای تزیینی (رکیب خانه)
در اوايل قرن يازدهم هـ.ق حدود ۴۰۰ سال پيش مقارن با سلطنت شاه عباس اول، احداث و جهت نگهداري لوازم سواركاري و يراق آلات و مركب هاي سلطنتي مورد استفاده قرار مي گرفت . عمارت ركيب خانه با انقراض حكومت صفويه متروك شد و بعدها در دوران قاجار به دستور ميرزا ظل السلطان (فرزند ناصرالدين شاه قاجار) پس از انجام الحاقات و تعميراتي به سبك و سياق روز، به عنوان اندروني اختصاصي «ظل السطان» مورد استفاده قرار گرفت .
در دوران پهلوي اين ساختمان به اداره آمار و ثبت احوال اختصاص يافت و بار ديگر تغييراتي خصوصا در جبهه غربي آن صورت گرفت.
در سالهاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي ، پيرو مصوبات شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران، سازمان ميراث فرهنگي كشور درصدد برآمد تا عمارت تاريخي «ركيب خانه » را مرمت و بازسازي نمايد و از آن به عنوان يك مجموعه فرهنگي استفاده كند، لذا با صرف بيش از دو سال وقت و هزينه قريب به يك ميليارد ريال و با انتقال حدود چهار هزار اثر فرهنگي- هنري از موزه هنرهايي تزييني سابق تهران و ساير موزه هاي سازمان با تاييدات خداوند « موزه هنرهاي تزييني ايران » در ۲۹ مردادماه ۱۳۷۵ شمسي گشايش يافت و رسما فعاليت خود را آغاز كرد.
موزه هنرهاي تزئيني ايران با فضايي به مساحت ۲۶۰۰ متر مربع و حدود ۱۲۰۰ متر فضاي مفيد نمايشگاه با در برگرفتن هفت بخش دايمي و با نگارخانه جانبي، هم اكنون صدها اثر نفيس هنري را جهت بازديد عموم علاقمندان عرضه نموده است.
آدرس :اصفهان خيابان استانداري روبروي دانشگاه پرديس شماره تماس :۳۲۲۱۸۶۰۶
موزه کلیسای وانک
در قرن یازدهم هجری ، تعدادی از ارامنه ساکن در ارمنستان فعلي به اصفهان منتقل گشته و در دهکده اي در جنوب غرب اصفهان سکونت داده شدند . نام آن دهكده را جلفا گذاشتند . پادشاهان صفوي براساس فراميني ككه صادر كردند ، آزاديهاي مذهبي براي آنها را تضمين نمودند و اين اقليت ارامنه را مورد حمايت قراردادند . در بين ساكنان جلفا ، تجار و افرادي كه دانش فني آن دوران را دارا بودند ، وجود داشتند . با كمك و مساعدت تجار ارمني چند كليسا از جمله كليساي وانك احداث گرديد . اكنون جلفا بخشي از شهر اصفهان محسوب مي گردد . كليساي وانك يكي از زيباترين كليساهاي ايران است كه داراي آميخته اي از معماري اراني و اروپائي مي باشد . داخل كليسا تزئينات هنري از جمله گچبري ، نقاشي و طلاكاري وجود دارد . در كنار كليسا ، موزه با ارزشي وجود دارد كه در آن تابلوهاي نفيس نقاشي ، كتب خطي و ساير اشيا نفيس هنري ديده مي شود .
آدرس : اصفهان ـ خیابان نظر شرقی ـ کوچه کلیسای وانک شماره تماس : ۳۶۲۴۳۴۷۱-۲-۰۳۱
موزه هنرهای معاصر
بنايي است زيبا مربوط به دوره صفويه ۱۳۷۳ هـ . ش كه در نزديكي چهلستون و مركز شهر اصفهان قرار دارد. اين ساختمان در زمان حكومت قاجار تجديد بنا گرديده و مسعود ميرزا حاكم وقت اصفهان آنجا را محل سكونت خود قرار داد. در زمان رژيم گذشته نيز به عنوان ساختمان استانداري مورد استفاده قرار مي گرفت. با انتقال استانداري اصفهان به محل جديد اين عمارت كه تقريباً مخروبه شده بود به همت شهرداري اصفهان مرمت و در بعضي موارد بازسازي كامل گرديد و به موزه هنرهاي معاصر اصفهان تبديل شد. و در اسفند ماه ۱۳۷۳ رسماً مورد بهره برداري قرار گرفت. اين عمارت زيبا در دو طبقه بنا شده و داراي ۶ سالن نمايشگاهي، كتابخانه، امور اداري و سالن اجتماعات مي باشد.
آدرس : اصفهان ـ خیابان استانداری شماره تماس : ۳۲۲۲۹۱۲۱-۰۳۱
موزه آموزش و پرورش
اصفهان شهر هنر و انديشه و جايگاه تمدن و فرهنگ ايران است دانشمندان و هنرمندان اين ديار در بلنداي تاريخ با آفرينش آثاري بي نظير خدمات ارزنده اي را به فرهنگ و تمدن بشري عرضه داشته اند جايگاهي چنين رفيع مي طلبد تا وارثان آن دوره پر افتخار ضمن حراست از مفاخر گذشته راه تكامل و مسير پويايي فرهنگ درخشان اين سرزمين را ادامه دهند.
در اين راستا ايجاد موزه اي براي حفظ ميراث آموزش و پرورش به عنوان كانون فرهنگ و هنر جامعه در سرلوحه اي اهداف اين سازمان قرار گرفت.
این موزه که متعل به ۱۳۷۹ هـ . ش میباشد و محل اين موزه منزل مسكوني شادروان عطاءالملك دهش از شخصيت هاي اجتماعي اواخر دوره قاجار مي باشد كه داراي مجموعه اي از هنر ايراني و اروپايي است اين ساختمان پس از پيروزي انقلاب اسلامي به مدرسه تبديل شد كه پس از باز سازي در سال ۱۳۷۸ به عنوان جايگاه موزه آموزش و پرورش مورد استفاده قرار گرفت.
اين موزه با ايجاد زمينه هاي مناسب براي استفاده از تجارب گذشتگان فراهم آوردن شرايطي براي مقايسه وضعيت آموزشي گذشته و حال، تجليل از پيش كسوتان و طلايه داران نظام تعليم و تربيت، حفظ ياد و نام شان همت گماشته است.
آدرس : اصفهان ـ خیابان شمس آبادی ـ چهار راه شیخ بهایی ـ کوچه عطاالملک دهش شماره تماس : ۳۲۳۳۴۸۱۶-۰۳۱
موزه تاریخ طبیعی
موزه تاریخ طبیعی اصفهان در یک بنای مربوط به سده نهم خورشیدی (سده پانزدهم میلادی)، متعلق به دوران تیموریان، قرار دارد. این بنا دارای چند تالار بزرگ و یک ایوان است که با مقرنس و تزیینات گچبری زینت داده شده است. شاید این ساختمان محل چندان مناسبی برای نمایش جانوران نباشد، به ویژه دایناسورهای پلاستیکی جلوی بنا به گونه ناهنجاری با معماری بومی ساختمان ناهماهنگی دارند. موزه تاریخ طبیعی شامل هفت سالن به شرح زیر است:
سالن راهنمای موزه.
سالن بی مهرگان مشتمل بر انواع تک سلولی‌ها، اسفنج‌ها، مرجانها، خارپوستان، نرم تنان، بندپایان، حشرات و صدفهای کمیاب.
سالن گیاه‌شناسی مشتمل بر انواع گیاهان گلدار، بی گل، گیاهان دارویی، صنعتی و تنه درختان جنگل‌های ۱۸۰ میلیون سال پیش ایران.
سالن زمین‌شناسی شامل کلیه مواد تشکیل دهنده پوسته جامد زمین، کانی‌ها، کریستالها، سنگهای معدنی، رسوبی و…
سالن جغرافیای طبیعی و نقشه‌ها مشتمل بر انواع نقشه‌های ایران (زمین‌شناسی، گیاهان، جانوران و…)
سالن مهره داران که بزرگترین سالن موزه است و مشتمل بر انواع ماهیان، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران به صورت تاکسیدرمی شده میباشد.
سالن کمک آموزشی و دیدنی‌های جهان خلقت شامل عکس‌ها و اسلایدهای آموزشی.
این بنا در خیابان سپه، چهارراه استانداری واقع شده و در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۹۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
آدرس: اصفهان ـ تقاطع خیابان سپه و استانداری ـ عمارت تالار تیموری شماره تماس : ۳۲۲۲۲۰۲۶-۰۳۱
مسجد امام
در جبهه جنوبی میدان نقش جهان ـ (میدان امام) ـ يکي از زيباترين مساجد جهان اسلام قراردارد که به دستور شاه عباس اول ، توسط استاد علي اکبر اصفهاني احداث گرديده است . در مرحله اول سردرب اصلي و جلوخان ورودي با دو مناره خارجي مسجد ساخته مي شود . درب مسجد با ورقهاي نقره و طلا تزئين گرديده و مربوط به دوره شاه صفي ، جانشين شاه عباس اول است . در داخل مسجد يك حياط اصلي و مركزي ، با چهار ايوان و دو حياط فرعي جانبي قراردارد . گنبد خانه جنوبي به صورت دو پوش اجرا گرديده و فضاي بين اين دوگنبد حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد . ارتفاع گنبد خارجي از كف مسجد ۵۰ متر مي باشد . كتيبه هاي مسجد، توسط خطاطان و خوشنويسان معروف دوران صفويه مانند : عليرضا عباسي ، عبدالباقي تبريزي ، محمدصالح اصفهاني و محمدرضا امامي مزين شده است . تمام سطوح جرزها و ديوارها و گنبد و مناره ها و طالقنماهاي داخلي و خارجي مسجد از كاشيهاي هفت رنگ و مرعق پوشيده شده است . نقوش اين كاشيكاريها (گل و بوته ها) به صورت مجرد و رمزي ظاهر مي شود .
آدرس : اصفهان ـ میدان امام شماره تماس : ۳۲۲۲۲۱۷۴-۰۳۱
مسجد جامع
مسجد جامع اصفهان در گوشه شمال غربی میدان قدیم احداث گرديده است . مسجد اوليه درکنار روستاي قديمي ياوان و احتمالاًُ بر روي يک بناي مربوط به قبل از اسلام احداث گرديده است .
شهر اصفهان در سال ۲۴ هجری ، دین مبین اسلام را مي پذيرد و اولين مسجد رادر محل فعلي با ابعادي محدودتر در سال ۱۵۶ هجري مي سازد . در قرن سوم هجري به علت گسترش شهر و ازدياد جمعيت ، مسجد وسيعتري بر روي مسجد اوليه پايه ريزي مي گردد . عمده ترين سبک معماري به کار رفته در مسجد مربوط به دوره سلجوقي ، به شيوه رازي است . در اين شيوه کاربرد آجر و ايجاد نماهاي آجري با طرحهاي گره در حد اعلاء مهارت و زيبائي در نماي داخلي و خارجي گنبدهاي خاكي و نظام الملك ظاهر گشته است . گچ بري محراب او لجايتو ، تزئينات كاشيكاري و خطوط بنائي و مقرنس سازي هاي مختلف ايوانها همراه با كتيبه هاي خط كوفي و ثلث ، نشانگر كوشش و علاقه هنرمندان اصفهاني در بناي اين مسجد مي باشد . مسجد جامع اصفهان را مي توان ، به حق دايره المعارف معماري و يادگارهاي با ارزش تاريخي ، فرهنگي و هنري شهر اصفهان محسوب نمود و به خاطر همين ارزشهاي نهفته اش ، حفاظت و مراقبت از آن ، از جمله وظائف ديني ، ملي و فرهنگي همگان تلقي مي گردد .
آدرس : اصفهان ـ میدان قیام ـ خیابان علامه مجلسی شماره تماس: ۳۴۴۵۶۴۰۰-۰۳۱
مسجد شیخ لطف الله
در ضلع شرقی میدان امام (نقش جهان) مسجدی قراردارد که در زمان شاه عباس اول صفوي ، هنگام احداث ميدان و همراه با بناهاي اطراف آن به منظور محل عبادت و حوزه تدريس مرحوم شيخ لطف اله ، که از علما و روحانيون بزرگ جبل عامل در لبنان بوده ، ساخته شده است . ساختمان مسجد در سال ۱۰۱۱ هـ .ق آغاز و در سال ۱۰۲۸ به پايان رسيده است . اين مسجد داراي يک شبستان زيرزميني است كه كف گنبدخانه را از سطح زمين بالاتر قرارداده است . به خاطر استفاده هاي خاص علمي ـ مذهبي از اين مسجد ، نيازي به احداث حياط و مناره نبوده است . گنبد بر روي هشت طاق جناغي قرار گرفته و لبه اين طاقها با كاشيهاي پيچ به رنگ فيروزه ، تزئين يافته است .
سطوح داخلی به ویژه محراب مسحد شیخ لطف اله از شاهکارهاي بي نظير هنر کاشيکاري هفت رنگ و معرق است. در محراب دو كتيبه وجود دارد كه عبارت ذيل بر آنها نوشته شده است : عمل فقيرحقير محتاج به رحمه خدا محمد رضا بن استاد حسين بنا اصفهاني .
این نوشته مبین آن است که استادان و هنرمندان و سازندگان بناهای آن زمان در مقابل قدرت جان آفرين تسليم فرود آورده و هرگز نخوت و تکبر به وجودشان راه نيافته است .
آدرس : اصفهان ـ میدان امام شماره تماس : ۳۲۲۲۵۴۸۶-۰۳۱
آتشگاه
آتشگاه اصفهان یا کوه آتشگاه از بناهای تاریخی شهر اصفهان وخمینی شهر و از یادگارهای ایران باستان است. این مجموعه دارای پیشینه تاریخیِ کهنی است و در زمانهای گونه گونی از آن بهره برده‌اند. نام اصیل و کهن بنا مِهربین یا دژِ مهربین یا آتشکده مهربین بوده و اکنون در گفتارهای عامیانه به آن آتشگاه یا کوهِ آتشگاه می‌گویند.
کوه آتشگاه در ۷ کیلومتری غرب اصفهان در همان مسیر منارجنبان قراردارد . ارتفاع اين کوه حدود ۱۶۸۰ متر از سطح دريا است . در زمان ساسانيان يك آتشكده در بالاي اين كوه احداث شده است . ساختمان از خشتهاي بسيار بزرگ و ضخيم ساخته شده است . جايگاه و محل روشن نگه داشتن آتش هنوز در بين خرابه هاي بالاي كوه ديده مي شود و اين بنا يكي از معدود بناهاي مربوط به دوران قبل از اسلام است .
آدرس : اصفهان ـ خیابان آتشگاه جاده نجف آباد شماره تماس : ۳۷۷۳۱۱۱۰-۰۳۱
عمارت عالی قاپو
این کاخ در قرن یازدهم هجری در شش طبقه احداث شده است . هر طبقه تزئينات هنري خاصي را دارا مي باشد . از قسمتهاي مهم اين کاخ ، ايوان طبقه سوم ، حوض مسي در ا“ و تالار پذيرائي همين طبقه که با زيباترين نوع نقاشي و گچ بري تزئين شده است . تالار موسيقي طبقه ششم و تزئينات گچبري بي نظير آن و اغلب كارهاي هنري به وسيله رضا عباسي هنرمند مشهور آن دوران انجام شده است . کاخ عالی‌قاپو (به ترکی به معنی «درگاه بلند» ساختمانی است که در واقع درب ورودی دولتخانه صفوی بوده‌است و در ابتدا شکلی ساده داشته و به مرور زمان و در طول سلطنت شاه عباس طبقاتی به آن افزوده شدند و در زمان شاه عباس دوم ایوان ستوندار به آن افزوده شد. این بنا در ضلع غربی میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف‌الله واقع شده‌است. ارتفاع آن ۴۸ متر است و ۶ طبقه دارد که با راه‌پله‌های مارپیچ می‌توان به آنها رسید. آنچه باعث گردیده است عالی قاپو در زمره آثار باشکوه و بسیار نفیس عصر صفوی قرار گیرد، مینیاتورهایی هست که کار هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی است و همچنین گچبریهای آخرین طبقه کاخ عالی قاپو است که تالار آن «اتاق موسیقی» یا «اتاق صوت» نیز نامیده می‌شود.
آدرس : اصفهان ـ میدان امام شماره تماس : ۳۲۲۲۲۱۷۳-۰۳۱
عمارت هشت بهشت
کاخ هشت بهشت در میان باغ بلبل ، داخل مجموعه دولتخانه دوره صفوی در زمان حکومت شاه سلیمان (در نيمه دوم قرن ۱۱ هجري قمري) ساخته شده است . موقعيت ممتاز باغ و عمارت هشت بهشت به گونه اي بوده که وروديهاي باغ از كليه اضلاع آن انجام مي گرفته است . در جنوب باغ هشت بهشت در زمان شاه سلطان حسين ، مجموعه مدرسه و كاروانسرا و بازارچه احداث گرديده است .
نام هشت بهشت عمدتاً در اصطلاح زمان خود ، به معنای هشتی یا ورودي بهشت بوده است . عمارت هشت بهشت در دو طبقه و بر روي يک کرسي با ازاره سنگي ساخته شده و ترکيب احجام و فضاهاي معماري به گونه اي ماهرانه و متناسب انجام گرفته است . در وسط ساختمان ، فضاي اصلي و مركزي قرار دارد كه در پلان به صورت هشت ضلعي است . ارتباط دو طبقه از طريق دو دستگاه راه پله انجام مي گيرد كليه سطوح ايوانهاي هشتي مركزي ، اتاقها و راهروها ، با سبكهاي متنوعي تزيئن شده است . از جمله خصوصيات منحصر به فرد اين عمارت ، حوض مرواريد و آبشار ايوان جنوبي است كه آب آن از حوض فوقاني تأمين شده است
آدرس : اصفهان ـ چهار باغ ـ خیابان هشت بهشت شماره تماس : ۳۲۲۲۵۹۵۸-۰۳۱
منارجنبان(مقبره عمو عبدالله کاردلانی)
منارجنبان اصفهان یکی از آثار تاریخی این شهر است که عارفی به نام «عمو عبدالله کارلادانی» در آن به خاک سپرده شده‌است. نکته قابل توجه درباره این بنای تاریخی این است که با حرکت دادن یک مناره، مناره دیگر نیز به حرکت و جنب و جوش می‌آید و لازم است ذکر شود هر مناره دارای پهنای نه متری و بلندای هفده متری میباشد.
تاریخی که بر فراز سنگ عمو عبدالله نوشته شده است سال ۷۱۶ هجری را نشان می‌دهد که در دوره سلطان محمد خدابنده الجایتو ایلخان مسلمان است.
آدرس : اصفهان ـ خیابان آتشگاه شماره تماس : ۳۷۷۱۶۰۶۶-۰۳۱
خانه شیخ الاسلام
معماری خاص دوره قاجار در خانه یا همون تکیه شیخ الاسلام باعث شده که خیلی فقط برای بازدید به این تکیه بیان. تصور کنین ایوانی با سقف مقرنس کاری و پر از تزئینات نقاشی گل و بوته که دو تا ستون هم داره و ۲ تا پنجره مشبک چوبی باشیشه های رنگی که یه حوض سنگی وسط ایوان فضاشو لطیف می کنه.
واقعا زندگی تو همچین جایی چقدر می چسبه. این خونه سال ۱۳۶۵ مورد بمباران قرار گرفت اما بازسازی شد و الان توش واحدهای صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی فعالیت دارند .
آدرس : اصفهان ـ چهار راه تختی ـ ابتدای خیابان عبد الرزاق ـ ـ کوچه پرشیا شماره تماس : ۳۲۲۲۹۹۵۴-۰۳۱
مدرسه چهار باغ
مدرسه چهارباغ که مدرسه سلطانی و مدرسهٔ مادرشاه نیز نامیده می‌شود، آخرین بنای تاریخی باشکوه دوران صفوی در اصفهان است که برای تدریس و تعلیم به طلاب علوم دینی در دوره شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ هجری قمری ساخته شده است. مدرسه چهار باغ که به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده است، با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت در ضلع شرقی خیابان چهارباغ قرار دارد.
امروزه مدرسه علمیه امام صادق نام دارد.
آدرس : اصفهان ـ خیابان چهار باغ عباسی شماره تماس : ۳۲۲۲۲۱۷۲-۰۳۱
بقعه پیر بکران
نام این شهر از نام آرامگاهی به نام «پیربکران» گرفته شده که گور محمد بن بکران، از پارسایان نامور این ناحیه است. این آرامگاه که در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی اصفهان قرار دارد میان سالهای ۷۰۳ تا ۷۱۲ هجری ساخته شده‌است
این بقعه اثر تاریخی پیربکران است که نام شهر از این اثر نشات گرفته این بنای تک ایوانی، از نظر سبک معماری شبیه به معماری دوره ساسانی و یادآور طاق کسری است، ولی طاق ایوان به جای اینکه مانند طاقهای دوره ساسانی هلالی باشد، نوک دار است. گور محمدبن بکران، سازندهٔ اثر، و محمد نقاش، کاشی کار و نقاش اثر، در خود اثر قرار دارد.
آدرس : اصفهان -لنجان ـ شهر پیر بکران شماره تماس : ۳۴۴۶۲۳۹۰-۰۳۱
باغ فین
باغ فین کاشان، نام یک باغ ایرانی است که حمام فین نیز در آن قرار دارد. مکان نامبرده جایی است که ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم خود امیرکبیر را در آن به قتل رساند. سابقه و قدمت باغ فین و بناهای آن به دوره صفویه بازمی‌گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برجهای استوانه شکل محصور شده‌است. در مقایسه با بسیاری از باغ‌های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مشروب می‌شود.
باغ فین و مجموعه بناهای آن در کاشان، باغ فین واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شماره ثبت ۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است؛ و چند سال است که به ثبت جهانی یونسکو نیز رسیده است برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را به دوران سلطنت آل‌بویه می‌رسانند. به استناد این منابع، زلزله مهیب سال ۱۵۷۳ میلادی باعث تخریب کلی باغ شد. بقایای باغی در چند صد متری باغ فین (باغ نو) موجود است که به باغ کهنه معروف است. باغ کهنه در دوره ایلخانان مغول بیشترین گسترش را یافته بوده‌است. به هرحال ساختمان باغ فین فعلی به دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده و میراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیاث‌الدین جمشید کاشانی می‌داند. با این وجود منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی می‌کنند.
آدرس : اصفهان –کاشان
تپه سیلک
تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا نیایشگاه مردمان باستانی بوده‌است که از گل رس و سفال ساخته شده‌است. این مجموعه تاریخی تا سال ۱۳۱۰ خورشیدی شناسایی نشده بود و در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بود.
بعد از انتقال شماری از آثار به موزه لوور فرانسه، کارشناسان این موزه متوجه دیرینگی این آثار شدند و رومن گیرشمن به ایران فرستاده شد و با همکاری آندره گودار فرانسوی که مدیر موزه ملی ایران بود توانست به کاوش در این میدانگاه ادامه دهد. سیَلْک نام اولین تمدن شهرنشینی ایران مرکزی در کاشان است که در ۳ کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار دارد. محوطه باستانی سیلک که در منطقه فین کاشان واقع شده قدمتی در حدود ۷ هزار سال دارد.
«نزدیک به پنج هزار سال پیش از میلاد مردم غارنشین فلات ایران در پی دگرگونی‌هایی که از لحاظ آب و هوا و تشکیل مزارع و چمنزارها به وجود آمد به دشت‌ها روی آوردند و زندگی تازه‌ای را آغاز کردند و در تمدن آنها نسبت به دوران‌های پیشین پیشرفت بیشتری دیده شد؛ کهن‌ترین مردم دشت‌نشین، مردم محل سیلک (Sialk) نزدیک کاشان بودند که آثار زندگی ایشان را در آنجا به دست آورده‌اند.
سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک نوشته از دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده ولی خطی که همزمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمده‌بود، با نام پرتو ایلامی شناخته شده پس از رها شدن این پایگاه بازرگانی از میان رفت.
در هنر سیلک جنبه تزیینی آن شدید است و هنری است که آریایی‌ها با خود آورده‌اند.
در حدود ۵٬۵۰۰ سال پیش از میلاد یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه در تپه سیلک در نزدیکی کاشان پدید آمد.
آدرس : کاشان ـ منطقه باستانی سیلک شماره تماس : ۴۲۲۴۹۶۹-۰۳۶۱
خانه عامریها
خانه عامریها که در خیابان علوی کاشان قرار دارد، در دوره زندیه احداث و در دوره قاجار به وسیله سهام السلطنه عامری توسعه یافته‌است و مجموعه‌ای است که به وسیله اداره میراث فرهنگی کاشان با استفاده از اعتبارات تبصره ۳۶ مرمت شده و تغییر کاربری داده و به اقامتگاه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است. معماری داخلی مجموعه عامری ها را امیر انوشفر معمار ایرانی ساکن فرانسه بر عهده گرفت.
آدرس : اصفهان - کاشان ـ خیابان علوی شماره تماس : ۴۲۲۴۰۰۸-۰۳۶۱
موزه ملی کاشان
موزه ملی کاشان نام موزهای است که در ضلع غربی باغ فین کاشان واقع شده‌است. ساختمان این موزه در سال ۱۳۴۶ بر خرابه‌های برجای مانده از خلوت نظام‌الدوله(داماد فتحعلی‌شاه) ساخته شده‌است. مساحت این بنا حدود ۳۰۰ مترمربع میباشد. اشیاء به نمایش درآمده در این موزه شامل بیش از ۴۰۰ قطعه اثر است که از هزاره هفتم قبل از میلاد تا دوره معاصر را دربر می‌گیرد.
آدرس : اصفهان - کاشان باغ فین شماره تماس : ۳۲۰۰۱-۰۳۶۱
خانه طباطبایی ها
خانه طباطبایی‌ها که تحت شماره ۱۵۰۴ به ثبت رسیده، در نیمه دوم سده ۱۳ هجری به‌وسیله حاج سید جعفر طباطبایی از بازرگانان نطنزی مقیم کاشان در محله سلطان امیر احمد احداث شده‌است.
معمار سازنده آن استاد علی مریم کاشانی و گچ بری‌ها و نقاشیهای آن به وسیله شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی، و زیر نظر وی انجام شده‌است.
آدرس : اصفهان -کاشان ـ خیابان علوی ـ محله سلطان امیر احمد ـ جنب امامزاده امیر احمد
چشمه سلیمانیه
زمان حفر قنات (چشمه) سلیمانیه را به حضرت سلیمان نبی نسبت می‌دهند و نظر به اینکه آب قنات مزبور در زمان خشکسالی و پرآبی تقریباً برابر است اهالی عقیده دارند از معجزات پیغمبر نبی میباشد. مورخین عقیده دارند قنات مذکور در زمان هخامنشیان احداث گردیده ولی آنچه مسلم است، قنات سلیمانیه مربوط به قبل از اسلام میباشد و در واقع شاهرگ حیات منطقه بشمار می‌رود. شکل گیری تمدن عظیمسیلک در منطقه کاشان که حداقل قدمت آن به هزاره پنجم قبل از میلاد میباشد، ناشی از وجود آب همین چشمه است. برخی نیز اعتقاد دارند در دوران شاه سلیمان صفوی در اطراف این چشمه صفه یا بنایی ساخته شده است، به این سبب آن را به نام سلیمان صفوی چشمه سلیمانیه خوانند. یک نظر حیدرصفدر به سلیمان شاه کرد آب سرچشمه فین را ز عصا پیدا کرد که البته هر دو، روایتهایی شفاهی هستند که برای آن سند مکتوبی موجود نیست اما در فرهنگ عامه مورد قبول واقع گردیده‌اند.
آدرس : اصفهان - کاشان ـ فین شماره تماس : ۳۲۰۰۴-۰۳۶۱
مسجد و مدرسه آقا بزرگ
ساختمان این بنا در روزگار پادشاهی محمدشاه قاجار آغاز گردید و در سالهای نخستین سلطنت ناصرالدین‌شاه (۱۲۶۴–۱۳۱۳ق)، به پایان رسید.
به نظر می‌رسد که این مجموعه، بر روی آثار به جای مانده پس از زلزله ۱۱۹۲ق یا دوره‌های گذشته ساخته شده باشد، به خصوص شبستان ۴۰ ستون شمالی مسجد که احتمالاً پیش از احداث گنبدخانه بر روی بقایای خانقاه، مسجد، مقبره و مدرسه خواجه تاج الدین (متعلق به اواسط سده ۹ق) ساخته شده است.
تلفیق این شبستان با مسجد و مدرسه‌ای که بعداً در کنار آن ایجاد گردید، یکی از نمونه‌های ایجاد هماهنگی و اتصال دو بنا در کنار هم است . مسجد آقابزرگ مسجد و مدرسه‌ای بزرگ در کاشان، منسوب به ملا مهدی نراقی ملقب به آقابزرگ که به هزینه مردی نیکوکار به نام حاج محمدتقی خانبان و پسرش در نیمه قرن ۱۳ق، مقارن با دوران پادشاهی محمد شاه قاجار (متوفی ۱۲۶۴ق) ساخته شده است.
آدرس : اصفهان - کاشان ـ مسجد آقا بزرگ شماره تماس : ۴۲۲۰۷۰۶-۰۳۶۱
خانه عباسیان
خانه عبّاسی‌ها در سالهای 1245 تا 1250 هجری در محله سلطان امیر احمد کاشان ساخته شده و از لحاظ معماری و تزئینات حائز اهمیت است و با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌است.
مجموعه تاریخی عباسیان همزمان با دوره قاجار توسط حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی (پدربزرگ آیت الله سید محمد علوی بروجرودی) که از تاجران معروف چینی و بلور در کاشان بود ساخته شد. متأسفانه هیچ اطلاعاتی از معمار این مجموعه در دسترس نیست اما شواهد نشان دهنده آن است که ساخت این بنا ۲۰ سال به طول انجامیده است.
این مجموعه وسعتی بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع و زیربنایی در حدود ۷۰۰۰ متر مربع دارد و دارای ۵ طبقه و ۵ حیاط می باشد.
جلوه هایی از معماری اصیل ایرانی - اسلامی در طرح های بدیع و نقش های خیال انگیز گچبری و انواع تزئینات خود را به نمایش گذاشته اند و این زیبایی به حدی چشم نواز است که که طبق نظر کارشناسان این مجموعه را به عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی – اسلامی در نظر گرفته اند.
این خانه تاریخی منحصر به فرد با همه ی چشم انداز های زیبایش تا کنون محل ساخت چندین مجموعه ی تلویزیونی و فیلم سینمایی مانند سریال های مسافر ری ( زندگی حضرت شاه عبدالعظیم )، ملاصدرا، خانه ای در تاریکی ( ماه تابان ) و جابر بن حیان بوده است.
هیأت امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان با همکاری مالی وزارت صنایع و معادن، خانه تاریخی عباسیان را در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی خریداری و مرمت کردند و این خانه در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی به شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. بخشی از این مجموعه ی زیبا به بنیاد سهراب سپهری نقاش و شاعر نامدار معاصر تعلق گرفته است و کل عمارت نیز تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد.
آدرس : اصفهان - کاشان ـ خیابان علوی شماره تماس : ۳۸۴۰۰-۰۳۶۱
خانه آل یاسین
این خانه متعلق به مرحوم حاج سید محمد تقی پشت مشهدی است و بعدها به صورت موروثی در اختیار آقا نظام الدین مجتهد کاشانی(آل یاسین) قرار گرفت.
سیستم مرکزی حوضخانه و حیاط خلوت در عین سادگی از ظرافت و لطافت خاصی برخوردار بوده و بسیار زیبا طراحی شده است.
فضای خانه متشکل از یک بخش اصلی شامل حوضخانه، تالارها و اتاق‌های پیرامون آن در جبهۀ شمالی و دو بخش قرینۀ یکدیگر در دو جبهۀ شرقی و غربی است.
بنا از جهات شمال، شرق و جنوب چند ورودی دارد که جدارۀ مجاور سردر ورودی خانه در جبهۀ شمالی نماسازی شده است .
خانه از دو قمست کلی اندرونی و بیرونی تشکیل شده است. در کنار در ورودی خانه دو سکو وجود دارد که نام آن «شیخ نشین» یا «پیر نشین» است.
پس از گذشتن از مدخل خانه که هشتی ورودی نام دارد به فضایی سر پوشیده با اتاق‌هایی در پیرامون و دو طبقه می‌رسیم که در وسط آن حوض آبی وجود دارد.کل این قسمت از ساختمان به بیرونی مشهور است. بیرونی خانه مخصوص مراجعات روزمره، پذیرایی از مهمان ها و اقامت مسافرین بوده است.
قسمت اندرونی خانه دارای حیاطی بزرگ است که در دو طرف آن قسمت های زمستانی و تابستانی نشین وجود دارد. قسمت راست حیاط که آفتابگیر است، زمستانی نشین بنا بوده است. فضاهای این مکان، پوشیده است و دارای اتاقی است به نام کرسی خانه.
سمت چپ حیاط، قسمت تابستانی نشین بنا است. فضاهای این قسمت بازتر بوده و دارای یک ایوان زیبا به نام شاه نشین است.
زیر شاه نشین سرداب اصلی خانه است.خانه دارای چندین سرداب میباشد. در گوشة سرداب اصلی پنجره‌های مشبکی وجود دارد که به بادگیرهای خانه متصل‌اند.
خانه آل یاسین تا سال 1365 مسکونی بود اما در سال 1370 توسط نسل چهارم به شهرداری کاشان فروخته شد. در سال 75 تا 76 این خانه بازسازی می‌شود و بعدها به محل معاونت عمرانی شهرداری کاشان تغییر کاربری می‌یابد.
آدرس : کاشان ـ خیابان امام خمینی شماره تماس : ۳۰۴۷۷-۰۳۶۱
خانه بروجردی ها
خانه بروجردی‌ها از آثار تاریخی شهر کاشان است. این بنا در محله سلطان میراحمد واقع است و در نیمه دوم قرن ۱۳ هجری و در زمان قاجار ساخته شده و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌است. این خانه با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه‌های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد. به طوری که در کتیبه چهار طرف تالار آن آمده است، ساخت بنا به سال ۱۲۹۲ ه-ق بازمی‌گردد.
نقاشیهای ارزنده و گچبریهای این خانه، زیر نظر صنیع الملک، نقاش بزرگ ایران و عموی کمال الملک اجرا شده‌است. صاحب این خانه، حاج سید مهدی نطنزی از بازرگان‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌است. وی به خاطر سفرهای زیادی که به شهر بروجرد داشته به بروجردی معروف شده. وی عاشق دختر سید جعفر طباطبایی یکی از بزرگترین تاجران فرش آن زمان می‌شود و طباطبایی نیز برای رضایت دادن نسبت به ازدواجشان شرطی می‌گذارد. او که در خانه بسیار زیبایی که اکنون با نام خانه طباطبایی‌ها شناخته می‌شود زندگی می‌کرده و به سید مهدی می‌گوید که باید خانه‌ای همچون خانه من بسازی تا دخترم را به همسریت در بیاورم. سید مهدی نیز قبول می‌کند و بعد از ۷ سال که ساخت حیاط اندرونی به پایان می‌رسد در خانه ساکن شده و بعد از ۱۱ سال تالار اصلی نیز تکمیل می‌شود. خانه بروجردی اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان است.
خانه تاریخی بروجردی‌های کاشان از نظر محبوبیت جاذبه توریستی به عنوان انتخاب برتر یونسکو در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ اعلام شد.
آدرس : اصفهان - کاشان ـ خانه بروجردی ها شماره تماس : ۲۵۹۹۹-۰۳۶۱
موزه مردم شناسی نایین
خانه تاریخی پیرنیا در مقابل مسجد جامع نایین و محله باب المسجد این شهرقرار دارد . در حال حاضر این خانه محل نمایندگی میراث فرهنگی نایین و موزه مردم شناسی نائین است. قدمت این خانه حدود 400 سال است.
خانه تاریخی پیرنیا به عنوان یکی از مهمترین مساکن سنتی شهر نائین الگوی مهم معماری و هنری خانه های تاریخی منطقه و کویر مرکزی ایران محسوب می گردد.
این خانه متعلق به دوران صفویه بوده و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی، دالانهای متعدد، هشتی، غلامگردش، ایوان شاه نشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه، باغ و بخشهای مختلف دیگر تشکیل شده است. این بنا از مجموعه خانه های متعددی تشکیل می شده که هرکدام با کاربردی متفاوت و مخصوص ساخته شده است . ازجمله اندرونی، بیرونی، حیاط خلوت و ... می باشد. معماری این خانه یک معماری کویری است و بصورت گودال باغچه ساخته شده است. طرح گودال باغچه مخصوص خانه های کویری است که از جهت عایق بودن حرارت، نفوذ نکردن سرما و گرما و بویژه امکان نشستن آب قناتی که معمولا در خانه های کویری یک رشته آب قنات از آن عبور می کند.این خانه به عنوان خانه حاکم نائین بوده و در ابتدا شخصی به نام قاصی نور الهدی در این خانه زندگی می کرده و در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده و شخصی به نام میرزا احمد خان پیرنیا حاکم نائین در این خانه زندگی می نموده است. مهمترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا وجود نقاشیهای دیواری و گچبریهای بسیار زیبای آن که در ایوان شاه نشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاکم بوده می توان یاد نمود. این گچبریها در قسمت فوقانی بخشهای ذکر شده را شامل گردیده که در آن کتیبه هائی با اشعار مختلف عظمت معماری و هنر را نشان می دهد. این گچبریها شامل قابهای متعددی بوده و داستانهای هفت پیکر نظامی شامل: داستانهای خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا، صحنه های شکارگاه، داستانهای عاشقانه و خیالی را به نمایش گذاشته است.
ترکیب تزئینات معماری و گچبریها و نقاشیها، زیبائی زایدالوصفی را به تصویر کشیده است. از دیگر تزئینات این بنا می توان به تزئینات معماری کاربندی ها، یزدی بندی ها، رسمی بندی ها اشاره نمود. درنقاشیهای موجود درقسمتهای مختلف این بنا نقوش گیاهی، هندسی، گل و مرغ، اژدها و حیوانات مختلف زیبائی آن را دو چندان نموده است. یکی از بخشهای مهم این بنا، وجود فضای گودال باغچه در مرکز حیاط بوده که به عنوان تابستان نشین خانه و به جهت دسترسی به آب قنات حفر گردیده است. این خانه در سال 1349 توسط فرهنگ و هنر خریداری و پس از انجام مرمتهای مورد نیاز بنا در سال اسفند 1373 به موزه مردم شناسی کویر نائین تبدیل گردید که در آن مردم از طریق اشیاء، لوازم ، وسایلی که در جای جای فضاهای خانه، ویترینها قرارگرفته با فرهنگ مردمان کویر و حاشیه کویر آشنا می گردند و شامل نمایش زندگی کویری، وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایع و حِرَف دستی و هنرهای سنتی، آداب و رسوم و اعتقادات مردمان بومی منطقه آشنا می شوند.
این خانه تاریخی به علت نوع معماری اش به صورت الگوی خانه های سنتی کویر مرکزی ایران شناخته شده و در حال حاضر موزه مردمشناسی شهر نائین در آن برقرار است.
آدرس : اصفهان - نایین ـ خیابان مسجد جامع ـ روبروی مسجد جامع شماره تماس : ۲۲۵۳۶۲۱-۰۳۲۳
مصلای نایین
باغی آرامگاهی ست که بنای میان باغ برای یادبود و مقبره پیشینیان خاندان پیرنیا است .این بنا در قسمت شمالی ودر جهت رو به قبله باغ احداث شده است.محل اصلی تختگاه در باغ ایرانی بر بالای محور تقارن قرار گرفته است.ایوان، شاهنشین و سرابستان در این جایگاه قرار دارند که غالباًبا چشم انداز هایی زبیا از باغچه هایی با گل های رنگین و ردیف درختان کنار جوی های دوسمت گذر محوری باغ. آب مورد نیاز شرب مردم از باران که در آب انبارها جمع می شد آب انبار مصلا که در کنار باغ مصلا واقع است به صورت یک فضای عمومی خود را نمایان کرده است. پیش از آنکه باغ مصلا با این نام شناخته شود، با نام باغ (حاجی) خوانده می شد چون از قناتی با همین نام آبیاری می شد. فضای بسته مجموعه (باغ مصلا) و فضای باز(آب انبار) در میان چهار خیابان شهر نائین که به میدانچه ای از شهر می رسد.این مجموعه از همجواری دو بخش مستطیل شکل تشکیل شده، که هریک با نمایی متمایز،شاخصی در میان دیگر عرصه های شهری است. مستطیل شرقی در میان دیواری حصارمانند و بلند جای دارد که اطراف باغ کشیده شده است و چهار برج در چهار گوشه آن برپا است. از خیابان شمالی، گنبد فیروزه ای رنگ بنای میان باغ مشخص است. در بخش غربی باغ بنای آب انباری بزرگ در زیرزمین احداث شده است با مشخصه ی بادگیر بلند هشت وجهی که در میان فضای باز پابرجاست. سمت شرقی آب انبار مسلط به دیوار کنگره دار باغ است، در میان حصار دو بادگیر دیگر آب انبار است که با بنایی که راه پله دسترسی پاشیر آب انبار است، ارتباط دارد و از درون باغ می توان به پاشیر آب انبار راه یافت
آدرس : اصفهان - نایین ـ مصلای نایین
مسجد جامع نائین
مسجد جامع نائین در قرن ۲ تا ۴ هـ . ق با الگوبرداری از مسجد پیامبر در مدینه ساخته شده‌است. حیاط بزرگی در میان دارد و پیرامون آن را شبستان‌های ستوندار گرفته‌است. دهانه میانی روبه قبله و دهانه روبروی آن که ورودی مسجد است پهن‌تر و گشادتر از دهانه‌های دیگر است. مسجد جامع نائین دارای شبستان ستوندار است و بخشی از آن از مسجدهای بومسلمی گرفته شده‌است. مسجد نائین به شیوه خراسانی ساخته شده‌است، در زمان آل بویه و آل کاکویه بخشهایی به آن افزوده شد. بخش شبستان جنوبی قدیمی‌ترین قسمت آن بود که در شیوه معماری رازی دگرگون شد. نما در شیوه رازی ساخته شد ولی خصوصیات شیوه خراسانی را دارا ست. این تغییرات شامل تغییر طاق مازه دار به تیزه دار است و این مسجد اولین مسجدی است که در آن طاق مازه داز به تیزه دار تیدیل شد. نیم طیقه دوم شبستان جنوبی که بخش زنانه مسجد است در قرن هشتم به آن افزوده شده‌است. نیم طاقها و و ستون‌های شبستان از شیوه رازی هستند، روی ستونها گچبری زیبا کار شده‌است و آمیزه‌ای از چهره‌نگاری یافت می‌شود. در مسجد جامع نائین دو نوع کتیبه وجود دارد که یکی از آنه گچبری است و دومی با رنگ روی گچ ترسیم شده است. کتیبه‌هایی که با رنگ ترسیم شده متعلق به قرن پنجم هجری و به خط کوفی و کلاً بر روی سر در ورودی مسجد از داخل میباشد.
آدرس :اصفهان - نایین ـ مسجد جامع نایین شماره تماس : ۲۲۵۳۱۲۶-۰۳۲۳
مسجد جامع اردستان
این مسجد قبلاً آتشکده یا معبد بوده است و هلاکوی مغول در قرن ۷ هـ. ق به قتل و غارت ساکنان شهر پرداخت و آن را به صورت نیمه ویران درآورد و باید گفت مسجد اولیه با فرم شبستانی، دارای صحن مرکزی (میانسرا)، شبستان‌های ستوندار در ۴ سمت حیاط، دیوار خشتی محصور کننده و سر در بوده است.
تاریخچه ساخت مسجد جامع اردستان را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد .
دوره نخست- قرن سوم ه.ق ‚مسجد از آتشکده‌ای گنبدی به مسجدی به صورت شبستانی در شیوهٔ خراسانی تبدیل شده است. البته گنبد فعلی مربوط به شیوه رازی است.
دوره دوم- در قرن سوم وچهارم ه.ق از صورت شبستان گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد.
دوره سوم - در قرن ششم ه.ق در عهد سلجو قیان مسجد تقریباً ویران و به صورت چهار ایوانی در شیوه رازی بنا شده‌است.
بنا دارای دو تاریخ احداث است؛ یکی ۵۵۳ هجری قمری که در انتهای کتیبة بزرگ شبستان گنبدی آمده و دیگری ۵۵۵ هجری قمری که در ایوان جنوبی شبستان ثبت شده‌است و به ظاهر چنین می‌نماید که شبستان و ایوان همزمان ساخته شده‌اند، حال آن که چنین نیست. واقعیّت این است که حدود سال ۵۵۳ هجری قمری، هنگامی که مسجد اوّلیّه را به صورت مسجدی چهار ایوانه درآوردند و شبستان گنبدی را تبدیل به نمازخانة مسجد کردند، این شبستان را با کاشیهایی نظیر کاشی‌های بناهای جدید پوشاندند.
موقعیت جغرافیائی: از جنوب به آب انبار‚ از مغرب به معبر باغ، از شمال به معبر باغ و از غرب به حمام عمومی و کاروانسرا
مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان (شیوه رازی) بنا شده واکنون مسجدی چهارایوانی است. این مسجد ورودی‌های متعددی دارد. ورودی اصلی که دالان طویلی است‚ در گوشة جنوب غربی مسجد قراردارد که ازیک سو به محلة فهره‚ واز سوی دیگر به دشت محال راه دارد. نمای این ورودی از یک قوس ‚ دو طاق نمای محرابی شکل ‚دولچکی ‚دونیم ستون آجری ‚دو قاب تزیینی ودو سکوی آجری تشکیل شده‌است.
در قسمت شمالی مسجددوورودی قرارگرفته ‚یکی به مدرسة علمیه متصل است و دیگری به فاصلة اندکی‚ گذر شمالی را به داخل مسجد مرتبط می‌کند. این ورودی‌های متعدد عامل ارتباط فضاهای اطراف با مسجدند.
آدرس : اصفهان –اردستان ـ مسجد جامع اردستان شماره تماس : ۵۲۴۶۰۹۰-۰۳۶۲
مسجد جامع نطنز
مسجد جامع یا مسجد جمعه نطنز در دوره۳۸۹ هـ . ق (دیلمیان)بنا شده است و مجموعه‌ای از چند بنای مذهبی شهر نطنز در استان اصفهان است که همه آنها در زمان اولجایتو خدابنده و پسرش ابوسعید بهادرخان ساخته شده‌اند. ساختمان‌ها مربوط به زمانهای مختلف ولی فاصله زمانی ساخت آنها به یکدیگر اندک است. این مجموعه شامل مسجد جامع و یک خانقاه و مقبره شیخ عبدالصمد و یک مناره ۳۷ متری است بر اساس تحقیقات و کاوش‌های سازمان میراث فرهنگی در دو دهه اخیر، قدیمی‌ترین بخش این مجموعه گنبدخانه جبهه جنوبِ غربی مسجد است. کتیبهای که در ۱۳۵۲ش در این گنبدخانه کشف شد نشان داد که این گنبدخانه در ۳۸۹ق بنا شده و در نتیجه، قدیمی‌ترین گنبدِ تاریخ‌دار منطقه است. طاق ایوان شمالی در دوره‌های بعد فرو ریخته که بازسازی شده است؛ ولی تزیینات و کتیبه‌های آن در این بازسازی اعاده نشده است؛ و امروزه فقط در طرفین لبه هلالی طاقِ این ایوان، بخشی از کتیبه قدیمی دیده می‌شود. در حد فاصل طبقه اول و دوم این ایوان، کتیبهای از دوره صفویه باقی است. در نیم قرن اخیر، کف این ایوان با کاشی فرش شده است.
آدرس: اصفهان -نطنز ـ مسجد جامع نطنز شماره تماس : ۴۲۴۳۱۸۶-۰۳۶۲
موزه مردم شناسی ابیانه
موزه مردم شناسی ابیانه در تیر ماه سال 1384 به منظور معرفی و شناساندن جلوه هایی از فرهنگ و آداب و رسوم مردم ابیانه به همت پایگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابیانه در ساختمان قدیمی مهد کودک و آزمایشگاه دبیرستان ابیانه که توسط مردم روستا به سازمان واگذار گردیده بود، پس از بازسازی و مرمت و تغییر کاربری راه اندازی گردید.این بنا به دوره ۱۳۸۵ هـ . ش میباشد در این موزه تلاش گردیده تا بخشهایی از اشیاء مورد استفاده مردم از اعصار قدیم تا عصر حاضر به نمایش گذاشته شود. این اشیاء شامل ظروف پخت و پز، اسلحه شکاری، قرآنهای خطی، نسخ قدیمی، وسایل کشاورزی (کاشت، داشت و برداشت)، نقره جات و زیور آلات محلی، پوشاک سنتی، وسایل ملزم دامپروری، به همراه تصاویری از طبیعت و معماری روستا و ... می باشد.
آدرس: اصفهان - نطنز ـ روستای تاریخی ابیانه شماره تماس : ۴۳۶۲۵۱۸-۰۳۶۲
مسجد جامع گلپایگان
مسجد جامع گلپایگان در سال ۵۰۸ هجری قمری، در دوران حکومت ابوشجاع محمدبن ملکشاه سلجوقی بنا شده‌است.
پیش از آن به استناد نام ابوشجاع که در کتیبه دور گنبد است، زمان ساخت مسجد گلپایگان را بین سالهای ۴۹۸ تا ۵۱۲ هجری قمری، یعنی دوران حکومت وی، می‌دانستند تا این که باستان شناسان با خواندن کتیبه‌های محراب دریافتند که بخشی از کتیبه‌ها در زیر کف شبستان مسجد است و به احتمال قوی تاریخ بنا هم روی آن نوشته شده‌است. چنین بود که تاریخ دقیق ساخت مسجد روشن شد.مسجد جامع گلپایگان به دستور ابونصر ابراهیم بن محمد بن ابراهیم بابا عبدالملک ساخته شده و نام این شخص در ۲ جای مسجد، یکی در کتیبه دور گنبد و دیگری در حاشیه محراب درج شده‌است مسجد جامع گلپایگان از مساجد مهم تاریخی دوران سلجوقی و از مساجد بزرگ ایران زمین است که با توجه به تاریخ ساخت آن شاید بتوان گفت معماری ایرانی - اسلامی این مسجد الگویی بوده‌است برای ساخت مسجدهای بزرگ دیگر بویژه مناطقی که در قلمرو حکومت سلجوقیان بودند. این مسجد در شهر گلپایگان و خیابان مسجد جامع قرار گرفته است.
آدرس : اصفهان - گلپایگان ـ مسجد جامع گلپایگان شماره تماس : ۳۲۲۲۴۴۸-۰۳۷۲
مسجد جمعه زواره
مسجد جمعه زواره مربوط به دوره سلجوقیان است و در زواره، متری حسن‌آباد، کوچه پامنار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ با شماره ثبت ۲۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است
ساختمان این مسجد در سال ۵۳۰ هجری قمری اتمام یافت و محراب آن نیز که از زیباترین بخشهای بنا است در سال ۵۵۱ هجری قمری ساخته شده‌است کتیبهای که تاریخ ساختمان مسجد جامع زواره را به دست می‌دهد، بر خلاف معمول در قسمت بالای نمای رو به صحن قرار گرفته‌است. این کتیبه که به خطّ کوفی بسیار ساده نوشته شده و با آجر تراشیده ساخته شده‌است، با کتیبه‌های قرون پنجم و ششم موجود در بسیاری از بناهای اصفهان و اطراف آن شباهت کامل دارد. پس از بسم الله آیة ۱۸ از سورة ۹ خوانده می‌شود و سپس متن تاریخی آغاز شده که متأسفانه از غالب کلمات جز قطعات ناقصی بر جای نمانده‌است. به همین سبب قرائت آن بسیار مشکل است و تنها می‌توان کلمات زیر را در آن بازیافت.
آدرس : اصفهان - زواره ـ مسجد جامع شماره تماس : ۵۳۷۳۱۹۰-۰۳۶۲
خانه دکتر صالحی
خانه معظم الملک اثری متعلق به عهد قاجار است که در شهرستان چادگان واقع شده و در اصل مهمترین جاذبه تاریخی چادگان ، خانه معظم الملک میر پنج به شماره ثبت ۲۱۸۱۵ می باشد. پایه گذار آن حاج مصطفی قلی خان و پسرش جفعر قلی خان معظم الملک سرتیپ فوج فریدن موسس این خانه زیبا بوده است.این ساختمان دارای زیرزمین ، تالارها و اتاق های وسیع با دیوارهائی مزین به نقوش و آیینه کاری های ظریف می باشد . تزئینات خانه متاثر از تزئینات قرن گذشته اروپا ست لکن ساخت آن مطابق با موقعیت جغرافیایی منطقه است . از جمله به جهت موقعیت کوهستانی منطقه و جلوگیری از ورود سرما در جلو ایوان اتاق خواب جداره ای از شیشه های الوان به صورت قرینه قرار گرفته اند . در مقابل عمارت آن حوضی بزرگ تصویر خانه را با شیشه های رنگینش منعکس می سازد.این خانه زیبا اکنون تبدیل به اداره میراث فرهنگی شهرستان چادگان شده است .پشتی های که نصب شده در دیواربه نوعی نماد خانه های دوره قاجار است که آقای دکترصالحی نمایند ه مجلس این خانه را خرید و به نام خانه صالحی شهرت یافت و بعد به میراث فرهنگی فروخت وبا پیگیری نواده گان جعفر قلی خان مجددابه نام جعفر قلی خان تغییر یافت . در میان حیاط حوض بزرگ دایره ای شکلی وجود دارد با فواره است آب این حوض از آب جوی آبی که کنار ساختمان بود واز طریق فواره به حوض ریخته می شد .این خانه که در بالای باغ قرار داشت در قسمت غربی آن حمام اختصاصی خانواده معظم الملک بود که صد تا صدو پنجاه متر مساحت دارد.یکی از زیبا ترین خانه های چادگان است این خانه دارای باغ بزرگی است واز یک بافت تاریخی جالبی برخوردار است
آدرس : اصفهان - چادگان ـ خانه تاریخی برومند شماره تماس : ۴۷۲۲۰۱۰-۰۳۷۲
موزه مردمشناسی گزبرخوار
موزه مردمشناسی گزبرخوار، اولین موزه خصوصی استان اصفهان است
در این مجموعه یک خمره هخامنشی بزرگ، یک خمره ساسانی، چندین سفالین دوره سلجوقی، چند خمره سفالین دوره‌های تیموری و صفوی و تعداد زیادی اشیاء اوایل دوره قاجار به تأیید کارشناسان سازمان میراث فرهنگی وجود دارد. به جز تعداد انگشت‌شماری از اشیاء موجود در این موزه، قدمت سایر اشیاء گردآوری شده، کمتر از یکصد سال میباشد
موزه مردم شناسی گز و برخواردر بخشی از یك خانه اعیانی دوره قاجار (خانه تاریخی ادیب برومند) قرار دارد كه در حال حاضر محل بنیاد فرهنگی و فرهنگسرای ادیب برومند است و به همت یكی از فرهیختگان شهر گز جناب آقای مجید فروتن و با سرمایه مادی و معنوی ایشان تأسیس و تجهیز گردید و در تاریخ ۲۸/۷/۸۳ با حضور مسؤولان رسماً افتتاح گردید.
این موزه از لحاظ تنوع اشیاء بسیار غنی است و جمع آوری و خریداری اشیای این موزه حاصل تلاش بیست ساله مؤسس آن است و تعدادی از آنها نیز بصورت امانی و اهدایی از سوی اهالی در اختیار ایشان قرار داده شده است. موزه خصوصی فروتن دارای بالغ بر ۹۰۰ شیء است. این اشیاء شامل: پوشاك، لوازم كشت و زرع، توزین، نجاری، حمام، انواع دعا و نظرقربانی، ادوات ریسندگی، طبق و خنجه عروس، ظروف مختلف مربوط به ادوار گوناگون، كتب خطی، چاپی، قباله و سیاهه، مجموعه ای از عكسهای قدیمی و عكسهایی از مناظر طبیعی و مردم شناسی منطقه و نمونه هایی از بافت گیاهی منطقه و محصولات آن، چرخ سفالگری، دستگاه كرباس بافی و دار قالی و... می باشد.
آدرس : اصفهان ـ گزبرخوار ـ بلوار معلم ـ اول خیابان سپاه ـ فرهنگسرای ادیب برومند شماره تماس : ۵۷۲۲۹۷۶-۰۳۱۲
موزه برزک
موزه مردم شناسی برزک با مشارکت شهرداری شهر برزک و اداره میراث فرهنگی کاشان در سال 1387 در بنای خانه تارخی قادری (نام مالک اصلی) احداث گردید . نمای بنا و شکل فضاهای داخلی آن همانند دیگر بناهای قدیمی شهر برزک متاثر از شرایط اقلیمی و ساختار فرهنگی منطقه می باشد.
ورودی ، قسمت اداری و انبار موزه :
پس از پشت سر گذاشتن کوچه ی باریکی به طول ازخیابان اصلی به ورودی اصلی موزه می رسیم . بنای موزه دارای دو طبقه همکف و اول می باشد. پس از وروداز درب اصلی موزه به حیاط راهرو مانندی می رسیم که در سمت چپ آن اتاق نگهبانی ، بخش اداری و باجه فروش بلیط موزه قرار دارد و در انتهای آن انبار موزه در نظر گرفته شده است . سمت راست حیاط و روبروی اتاق نگهبانی فضاهای نما یشگاهی موزه شروع می شود.
آدرس : اصفهان - برزک ـ موزه برزک شماره تماس : ۳۴۷۲۹۰۵-۰۳۶۲
موزه انارک
موزه مردم شناسی انارک معرف فرهنگ بومی انارک است. جایی که در آن می‌توانید شاهد صنایع دستی، آداب و رسوم، معادن و فعالیت‌های مربوط به شهر انارک باشید.
این موزه توسط مردم انارک و فعالان میراث فرهنگی این بخش و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری درسال 1384 تاسیس گردید. این موزه معرف فرهنگ بومی منطقه،صنایع دستی،حرف قدیمی،آداب وسنن و رسومات این خطه،معادن و فعالیت های مربوط به آن می باشد.اشیاء موزه در چند قسمت دسته بندی شده است
آدرس : اصفهان - انارک ـ موزه انارک شماره تماس : ۲۳۵۳۳۵۴-۰۳۲۴
بازار قیصریه
سردرب قیصریه در شمال میدان اما (نقش جهان) ساخته شده است . اين سردرب ، يکي از زيباترين نقاشيهاي مربوط به دوران صفويه را نشان مي دهد . از اين سردرب ، وارد يکي از زيباترين بازارهاي جهان مي شويم . اين بازار در دوران صفويه مرکز فروش كالاهاي گران قيمت بوده است و نمايندگان شركتهاي خارجي در اين مكان داراي حجره هائي بوده اند . بازار اصفهان يكي از بزرگترين بازارهاي ايران است كه داراي قسمتهاي مختلف مي باشد و در هرقسمت كالاهاي خاصي را به فروش مي رسانند . براي مثال قسمت صنايع دستي ، طلا و نقره ، قالي ، كفش و غيره . بازديد از همه قسمتهاي بازار ساعتها به طول مي انجامد بازار قیصریه بازاری است در بافت تاریخی اصفهان که عمدتاً به فعالیت فرش‌فروشان اختصاص دارد. سردر قیصریه، ورودی این بازار است. این بازار که با نام بازار سلطانی نیز خوانده می‌شود، از بزرگترین و مجلل‌ترین مرکز خرید و فروش در دوران صفویه بوده است و در سال ۱۰۲۹ هجری قمری (دوران صفویه) در شمال میدان تاریخی امام ایجاد گردید که میدان امام را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط می‌کند. راسته بازار قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازه‌های اصناف گوناگون در کنار هم مستقر بوده‌اند که از این بازار بزرگ و مجلل بازارهای دیگری منشعب می‌شدند و برخی از آنها هنوز هم فعال بوده و به مشاغل مختلف اختصاص دارند
آدرس : اصفهان –میدان امام
میدان نقش جهان
پیش از آنکه شهر اصفهان به پایتختی ایران صفوی برگزیده شود در محل این میدان باغی گسترده و وسیع وجود داشته‌است بنام «نقش جهان». این باغ همچنین محل استقرار ساختمان‌های دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق‌قویونلوها بود. در آن زمان بخش میْدانی باغ، «درب کوشک» نام داشت. این بخش در ضلع غربی میدان نقش جهان امروزی و در محل ساخت کاخ عالی قاپو قرار داشته‌است.
در دوران سلجوقیان، دست کم بخشی از باغ نقش جهان بنام به میدان «کوشک» بوده‌است. دستگیری برکیارق از سوی برادرش محمود در این میدان رخ داده‌است همچنین میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان به اعدام و برگزاری برخی از آیین‌های رسمی همچون جشن نوروز بوده‌است.
از ابتدای سلطنت شاه عباس اول، سطح میدان در اندازه بسیار بزرگتر از میدان کوشک سابق تسطیح شده و بارها آیین چراغانی و آتش‌بازی در آن برپا شده‌است. منابع گوناگون، بنای به شکل فعلی را در دوره سلطنت شاه عباس اول و به سال ۱۰۱۱ قمری دانسته‌اند. به ادعای خبرگزاری فارس به نقل از سرپرست هیئت حفاری و شناسایی صاحب‌الامر تبریز احتمال دارد که در بنای این میدان از نقشه میدان حسن پادشاه در تبریز (که توسط همین هیئت در حال حفاری و کشف است) استفاده شده باشد. استاد محمدرضا و استاد علی‌اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان را طرح‌ریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده‌اند. نام این دو معمار بر سردر بناهای پیرامونی میدان به چشم می‌خورد. میدان نقش جهان همچنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.
بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (مسجد امام)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می‌باشند.
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید
آدرس : اصفهان – میدان نقش جهان
مهمانسرای عباسی
مادر شاه سلطان حسین صفوی (آخرین پادشاه صفوی) پس از ساخت مدرسه چهارباغ موقوفات فراوانی به آن اختصاص داد که این موقوفات شامل چندین مزرعه، باغ، مغازه و کاروانسرا بود. یکی از موقوفات مشهور این مدرسه کاروانسرای مادر شاه بود که دیوار به دیوار مدرسه قرار داشت. پس از حمله افغانها تمامی این موقوفات از جمله این کاروانسرا رو به ویرانی نهادند. با این حال نقاشی‌ای که در عهد محمدشاه رسم شده نشان می‌دهد که این کاروانسرا در آن زمان فعال بوده است.
در سال ۱۳۳۶ با حمایت دولت وقت، اجاره‌نامه‌ای میان سازمان اوقاف و بیمه ایران منعقد شد مبنی بر آنکه بیمه ایران به هزینه خود نسبت به احداث هتل در این مکان اقدام و پس از اتمام از آن بهره‌برداری نماید. در آن زمان رضا ارحام صدر مدیر کل بیمه ایران در استان اصفهان بود که احداث این هتل را یکی از افتخارات دوران کاری خود می‌داند.
در هنگام ساخت سعی بر آن بود که بازمانده کاروانسرا مورد مرمت قرار گیرد و طراحی بنا نیز هماهنگ با معماری عصر صفوی باشد. آرایش داخلی بنا هم به گونه‌ای طراحی شد که بیان‌گر جلوه‌های اصیل هنر ایرانی باشد. سرانجام هتل شاه عباس در سال ۱۳۴۵ افتتاح گردید. پس از انقلاب ۵۷ این مجموعه با حذف کلمه شاه، به هتل عباسی تغییر نام داده شد. مهمانسرای عباسی یا هتل شاه عباس یکی از هتل‌های بزرگ ایران و شهر اصفهان است که به دلیل معماری آن، که از معماری دوران صفوی الگو گرفته است، و نیز واقع شدن آن در میان بافت تاریخی اصفهان دارای اهمیت فراوان است. یکی از کاروانسراهای قرن ۱۱ هجري که در مركز اصفهان قرار داشت به يك مهمانسراي بسيارمجلل و زيبا تبديل شده است . ضمن مرمت كاروانسرا با همان بافت اصلي و سنتي بخشهاي جديدي هم به اين كاروانسرا اضافه شده است . براي تزئين قسمتهاي مختلف اين كاروانسرا از بسياري از هنرهاي تزئيني كه طي قرون گذشته در بناهاي تاريخي اصفهان به كار گرفته شده بودند الهام گرفته شده است و با ياري صدها استاد و هنرمند ايراني كه در زمينه هنرهاي تزيئني داراي دانش و تجربه كافي بودند اين مهمانسرا به يك موزه تبديل گرديده است . قسمتهاي مختلف اين مهمانسرا به شكل زيبا و بي نظيري تزئين شده و اين مكان تنها يك مهمانسرا نيست بلكه گنجينه اي از هنرهاي تزيئني دوران معاصر است . ديدار از اين مجموعه زيبا را به گردشگران عزيز توصيه مي كنيم.
سی‌ان‌ان در گزارشی در مارس ۲۰۱۷ هتل عباسی را به عنوان زیباترین هتل خاورمیانه معرفی کرد.
آدرس : اصفهان - خیابان آمادگاه - مهمانسرای بین المللی عباسی شماره تماس : 32226010-031
گلستان شهدای اصفهان
این آرامستان جنب تخت فولاد شکل گرفته است. این آرامستان با دفن سید ابوالحسن شمس‌آبادی در ۸ بهمن ۱۳۲۸ شکل گرفت. در سال ۱۳۵۷ چند تن از کشته شدگان حکومت نظامی در این آرامستان دفن شدند. گلستان شهدا از سوی جنوب در کنار خیابان سجاد و در جبهه غربی در کنار خیابان فیض و در ضلع شمالی آن به کوچه لسان الارض و کوچه شهیدزمانی کشیده شده است، تمامی این تکایا در یک گستره پیوسته به یکدیگر به مساحت ۱۱۳۹۶۹ متر مربع شکل گرفته است. این مکان محل اجتماع مردم اصفهان و برگزاری دعای کمیل در شب های جمعه بوده است. هم اکنون نیز مراسم های آیینی و مذهبی در این آرامستان برگزار می شود. گلستان شهدای اصفهان در نزدیکی آرامستان تخت فولاد قرار دارد. این آرامستان محل دفن افرادی همچون حسین خرازی، احمد کاظمی، محمود شهبازی، اکبر آقابابایی، عبدالله میثمی، عطاءالله اشرفی اصفهانی و... است. این آرامگاه در ۸ بهمن ۱۳۲۸ و با دفن سید ابوالحسن شمس‌آبادی شکل گرفت. قبر یوشع نبی از پیامبران بنی‌اسرائیل در تکیه لسان الارض در این قبرستان واقع است. این آرامستان دومین گلزار شهدای جهان اسلام است.
آدرس : اصفهان -گلستان شهدا
تخت فولاد
تخت فولاد نام قبرستان قدیمی شهر اصفهان است که به نامهای لسان‌الارض و بابا رکن‌الدین نامیده می‌شده‌است. قدمت این گورستان از قرن چهارم هجری تا کنون است. زمان پیدایش این قبرستان چندان روشن نیست، لیکن وجود آثاری چند قدمت آن را به دوران قبل از اسلام می‌رساند. از جمله قبر یوشع نبی در تکیه «لسان الارض» (اکنون در گلستان شهدا) از پیامبران بنی‌اسرائیل در این قبرستان واقع است.
بر اساس روایت شاردون در دوره دیلمیان، یکی از سرداران نظامی به نام «پولاد بازو» در این محل قصر کوچکی داشته‌است و تخته سنگی سکو مانند را برای نشستن و تماشای رقابت کشتی‌گیران ساخته بود. همچنین سنگ قبری از عارف قرن پنجم به نام «بابا فولاد حلوایی» در این قبرستان قرار دارد. مشخص نیست که آیا کنیه او برگرفته از اسم این مکان است یا بالعکس.
تا پیش از صفویان و بعد از آن این مکان، محلی برای تجمع دراویش بوده و خانقاهی هم در آن احداث کرده بودند که با نام آرامگاه بابا رکن‌الدین شناخته می‌شود. در زمان صفویه در کنار این قبرستان کاروانسرایی احداث گردید که آخرین منزلگاه کاروانهایی بوده که از جنوب وارد اصفهان می‌شده‌اند (هنوز آثاری از آن پابرجاست). در دوران صفویه این قبرستان یک گورستان اختصاصی تلقی می‌شده و تنها بزرگان مملکتی در آن به خاک سپرده می‌شدند.
در زمان شاه سلیمان صفوی محدوده گورستان تخت فولاد به حداکثر وسعت خود رسید، به طوری که گفته می‌شود در این زمان ۴۰۰ تکیه و خانقاه وجود داشته‌است. از اواخر دوره صفوی به خصوص زمان شاه سلطان حسین تخریب تکایای تخت فولاد آغاز شد. ملا محمد باقر مجلسی که از علمای بزرگ اواخر عهد شاه سلیمان و اوایل سلطنت شاه سلطان حسین بود، حکم اخراج اهل تصوف از اصفهان و تخریب تکایای آنها در تخت فولاد را داد.
پس از این دوره سرانجام به قبرستان همگانی شهر تبدیل گشت. تخت فولاد در عصر قاجار هم به رغم توجه ویژه فتحعلی شاه بدان و ساخت تکیه مادر شاهزاده در آن بیشتر تخریب شد. اوج این تخریب‌ها در عهد حکومت ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه بر اصفهان رخ داد و وی بسیاری از بناهای صفوی تخت فولاد را به عمد تخریب کرد.
در سال ۱۳۶۳ دفن اموات -به غیر از شهدای جنگ ایران و عراق – در این قبرستان متوقف و به قبرستان جدید شهر به نام باغ رضوان منتقل گردید.
آدرس : اصفهان – تخت فولاد
کاروانسرای عباسی
در قرن یازدهم هجری که در دوران صفویه، در سراسر ایرذان و در نقاط بسیار حساس، کاروانسراهای بسیار زیبا احداث گردید که در نوع خود در جهان بی نظیر هستند. در حقیقت می توان گفت کاروان سراهای مورد نظر برای توسعه گردشگری به ویژه جهانگردی تجاری مورد استفاده قرار می گرفت و اماکن بسیار مناسبی برای اقامت و مبادله کالا به حساب می آمدند. از قرن 12 هجری به بعد این کاروانسراها مورد بی مهری قرار گرفتند و بسیاری ازآنها نیمه ویران شدند. به دلیل مکان مناسب کاروانسراها و استحکام آنها تعدادی از آنها جهت استفاده های مختلف بازسازی شدند . از جمله تبدیل یک کاروانسرا در درون شهر اصفهان به یک هتل بی نظیر و زیبا. در طی سه سال گذشته به ابتکار ریاست سازمان ایرانگردی آقای مهندس معزل الدین تعدادی از این کاروانسراها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفتند تا آنها را به اماکن اقامتی و پذیرائی برای گردشگران ایرانی و خارجی آماده کنند . از جمله کاروانسرای عباسی در 40 کیلومتری جاده اصفهان به تهران یکی از آنهاست که در آینده بسیار نزدیک نه تنها به عنوان یک اثر تاریخی بلکه به عنوان یک واحد اقامتی و پذیرائی که دارای فضائی بسیار زیبا سنتی و آرامش بخش می باشد . به تأسیسات جهانگردی اصفهان اضافه می گردد. با تداوم این ابتکار نه تنها کاروانسراهای عباسی از ویرانی کامل نجات می یابند بلکه به صورت تأسیسات اقامتی و پذیرائی مورد نیاز در گوشه گوشه ایران ظاهر می شود
آدرس : اصفهان – 40کیلومتری جاده اصفهان
مسجد سید
مسجد سید از بزرگترین و مشهورترین مساجد اصفهان است. زمین مسجد را فتحعلی خان اعتمادالدوله، وزیر شاه سلطان حسین، خریده بود که در آن مسجدی بنا کند؛ ولی در اثر هجوم افغانها مقدور نگردید. تا آنکه در زمان فتحعلی شاه قاجار، حاج سید محمدباقر شفتی رشتی معروف به «حجت‌الاسلام» مطلق و «سید حجت‌الاسلام» مبادرت به این کار بزرگ نمود. بنای این مسجد در سال ۱۱۸۰ طرح‌ریزی شد و ساخت بنا در اواخر نیمه اول قرن سیزدهم هـ.ق. شروع و تا سال وفات مرحوم سید تنها کاشیکاری بنای جنوبی انجام شده بود. چون عمر حجت الاسلام برای اتمام تزئینات آن کفایت نکرد، قسمتی از آن توسط فرزندش حاج سیداسدالله «سید ثانی» و قسمتی توسط نواده اش حاج سیدمحمدباقر ساخته شد ولی هنوز تزئینات قسمتهایی از آن همچنان ناتمام مانده است. با توجه به کتیبه‌های موجود در بنا، احداث ساختمان و تزئینات آن در حدود ۱۳۰سال به طول انجامیده است. این مسجد در زمینی به مساحت ۸۰۷۵ مترمربع در محله بیدآباد اصفهان بنا شده و دارای دو شبستان بزرگ، گنبد، دو چهلستون، دو مهتابی و سه ایوان و گلدسته به عنوان مسجد و نیز مدرس و بیش از ۴۵ حجره در طبقه فوقانی به منظور سکونت طلاب است. دو در در جنوب شرقی و جنوب غربی و دو در واقع در سمت شمال مسجد، محلهای اطراف را از طریق مسجد به یکدیگر متصل می‌کنند. مرحوم تنکابنی، از نخستین روزهای ساختِ مسجد، این چنین گزارش می‌دهد: روزی فتحعلی شاه قاجار با محمدباقر شفتی به تماشای مسجد می‌روند، شاه از سید خواهش می‌کند که او را در ساختمان مسجد شریک گرداند، ولی سید حجت‌الاسلام تقاضای شاه را رد نموده و قبول نمی‌فرماید. فتحعلی شاه به سید اظهار می‌کند که: شما قدرت بر اتمام و انجام مسجد را ندارید! مرحوم سید هم در جواب می‌فرماید: من دست در خزاین الهی دارممسجد سید بزرگترین و مشهورترین مسجد اصفهان از قرن سيزدهم هجري است که به دستور(حجت الاسلام حاج سيدباقر شفتي ) از علماي بزرگ اماميه که در دوره سلطنت محمدشاه قاجار مي زيسته بنا شده است ، در تزئينات کاشيكاري با طرح گلدان و منظره هائي كه نمايش داده شده است . رنگ قرمز روشن نقش عمده اي دارد و اين همان رنگي است كه در مساجد ديگر دوره قاجار مانند مسجد رحيم خان و مسجد ركن الملك نيز مشاهده مي شود . آرامگاه (سيد حجه الاسلام ) كه بسيار مجلل و باشكوه بنا شده است ، در گوشه شمال شرقي صحن مسجد قرار دارد . در اين مسجد تاريخهاي متعددي از سال ۱۲۵۵ تا۱۳۱۱ هجري ديده مي شود كه كتيبه هاي آن به خط محمدباقر شريف شيرازي است . تزئينات داخل گنبد آرامگاه ، از نوع تزئينات گچبري ، آئينه كاري و طلاكاري است كه به همراه ضريح نقره و طلاكوب آن با خطوط بسيار زيبا از قسمتهاي تماشائي اين مسجد مي باشد .
آدرس : اصفهان –
مسجد حکیم
مسجد حکیم یا مسجد جورجیر از مساجد چهارایوانی مربوط به پایان دوره صفوی در منطقه قدیمی باب‌الدشت اصفهان در انتهای بازار رنگرزان جای گرفته است. این مسجد و در دوره شاه عباس دوم به دست پزشک او حکیم محمد داوود در محل ویرانه‌های مسجد جامع دیلمی جورجیر یا مسجد صاحب اسماعیل بن عباد از قرن چهارم هجری بنا شده است.
کتیبه‌های سردرها و ایوانهای داخل این مسجد به سالهای ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ هجری قمری مورخ است و آنها را محمدرضا امامی خوشنویس معروف عصر صفویه نوشته است. سردر مسجد جوجیر در شمال غربی این مسجد قرار دارد. مسجد دیلمی جورجیر «مسجد جامع صغیر» نام داشته و در نیمه دوم قرن چهارم هجری مسجدی زیبا و باشکوه بوده است. بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته[۱] و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است. بنای مسجد، بر اساس کتیبه سردر شرقی آن، در ۱۰۶۷ آغاز شده و بنابر کتیبه سردر شمالی، در ۱۰۷۳ پایان یافته است.
آدرس : اصفهان –
سی وسه پل
سی‌وسه‌پل یا پل الله‌وردی خان پلی است با ۳۳ دهانه، ۲۹۵ متر طول و ۱۴ متر عرض، که توسط الله‌وردی خان اوندیلادزه بر روی زاینده‌رود در شهر اصفهان و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده و محل برگزاری مراسم جشن آب‌پاشان و همچنین مراسم خاج‌شویان ارامنه اصفهان در دوره صفویه بوده است. اندیشه بنای سی و سه پل در سال ۱۰۰۸ هجری قمری و در دوازدهمین سال سلطنت شاه عباس یکم به وجود آمد و در سال ۱۰۱۱ هجری قمری، الله وردی خان اوندیلادزه گرجی، سردار مشهور او مأمور اتمام ساختمان پل گردید. در سفرنامه‌های سیاحان اروپایی آن دوران؛ به برگزاری این جشن اشاره‌هایی شده است. در این جشن که در ۱۳ تیرماه هر سال برگزار می‌شد مردم با پاشیدن آب و گلاب روی یکدیگر در این مراسم شرکت می‌کرده‌اند. ارامنه جلفای اصفهان هم مراسم خاج شویان خود را در محدوده همین پل برگزار می‌کرده‌اند. این پل یکی از شاهکارهای معماری و پل‌سازی ایران محسوب می‌شود و از زیبایی و عظمت منحصر به فردی برخودار است.
پرسی سایکس، سی‌وسه‌پل را یکی از پلهای درجه اول جهان خواند، شاردن آن را شاهکار معماری و شگفت آفرین و دن گارسیا آن را از بهترین آثار معماری ایران خواند. و به قول لرد کرزن «انسان هیچ انتظار ندارد برای دیدن آنچه که روی هم رفته می‌توان آن را باشکوه‌ترین پل دنیا نامید، ناچار از مسافرت به ایران باشد» دن گارسیا در این باره می‌نویسد: «این پل نیز از بناهای الله وردی خان اوندیلادزه گرجی است و با اینکه دشمنان و حاسدانش می‌گویند این بنا با پول ساخته شده است، نمی‌توانند انکار کنند که بانی شخص اوست. اما باور عموم مردم که حقیقت نیز همان است، این است که الله وردی خان پل را به خرج خود ساخته است».
یکی از شعرای دوره صفویه به نام شیخ علی نقی کمره‌ای تاریخ بنای پل را در شعری به گونه ماده تاریخ، سال ۱۰۰۵ هجری به حساب آورده‌است و این سال، درست همزمان با روزهایی است که خیابان بی‌همتای چهارباغ هم ساخته شده‌است. سی وسه پل، چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا متصل می‌کند. زمانی که اصفهان به عنوان مرکز حکومت دولت صفویه انتخاب می گردد ، جهت گسترش شهر به طرف جنوب متمايل مي شود . و عنصر مهم شهرسازي در آن طرح ، محور چهار باغ بوده كه از دروازه دولت به سوي جنوب احداث مي گردد و حدود شش كيلومتر طول آن بوده است . اين خيابان الزاماً از رودخانه عبور مي نمايد و بدين جهت معماران آن زمان، پل الهورديخان را كه به سي و سه پل معروف مي باشد بر روي زاينده رود و منطبق بر محور چهارباغ ايجاد مي نمايند . زمان احداث پل درحد فاصل سالهاي ۱۰۰۸ تا۱۰۱۱ هجري قمري بوده و طول آن سيصد متر و عرض آن ۱۴ متر مي باشد . اين پل از معماري بسيار زيبا و متناسب برخوردار است ، نظم طولاني دهانه هاي آن ، ابهت و وقار خاصي در آن به وجود آورده است . در طرفين سطح فوقاني ، دو راهروي سرپوشيده ساخته شده كه هم در زمستان و هم در تابستان سرپناه مطمئني براي عابرين مي باشد . پل الهورديخان را مي توان نتيجه مطلوب تركيب فنون در مهندسي با هنر معماري محسوب كرد.
این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
بر اساس نظر کارشناسان زمین‌شناسی و میراث فرهنگی پایه و فونداسیون این پل به گونه‌ای طراحی شده که استحکام آن در رطوبت بیشتر است؛ بنابراین اگر خشکی رودخانه در دراز مدت ادامه یابد، امکان خطر برای سی و سه پل وجود دارد.
آدرس : اصفهان – سی و سه پل
پل خواجو
این پل را همچنین پل شاه، پل بابا رکن‌الدین (مسیر رفتن به خانقاه و آرامگاه بابا رکن‌الدین و تخت فولاد) و پل حسن‌بیگ (نام پل قبلی که در زمان شاه‌عباس تخریب شد و این پل به جای آن ساخته شد) هم نامیده‌اند و از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال ۱۰۶۰ هجری قمری بنا شده‌است. در میانه پل خواجو، ساختمانی مخصوص، که به بیگلربیگی شهرت دارد بنا شده‌است که برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ایجاد شده بود و هم اکنون نیز وجود دارد و طاقهای آن دارای تزئینات نقاشی بسیار زیبایی است و در واقع پل خواجو به خاطر معماری و تزئینات کاشیکاری آن از دیگر پلهای زاینده رود مشهورتر است. درازای پل ۱۳۳ متر و پهنای آن ۱۲ متر است. این پل را به نامهای دیگری نیز خوانده‌اند ولی به سبب قرار گرفتن در محله خواجو به پل خواجو معروف است. پل خواجو، در شهر اصفهان و بر روی رودخانه زاینده‌رود در شرق سی وسه پل قرار دارد. در قسمت شرق رودخانه زاینده رود و پل خواجو از آثار دوره صفویه در سال ۱۰۶۰ هجری ، مصادف با زندگي شاه عباس دوم احداث شده است . پل خواجو در طراحي قديم براي چندين منظور در نظر گرفته شده است . قسمت فوقاني براي حرکت سريع و عبور کالسکه ها و چهارپايان بوده در حالي كه بخش تحتاني عمدتاً براي حركت آرام و توقف و تأمل عابرين پياده بوده است . قسمت زيرين تماماً از سنگ و ملات ساروج ساخته شده و دهانه هاي عبور آب به صورت بند با تخته هاي قطور چوبي قابل كنترل بوده و با بستن كامل دهانه ها سطح آب در قسمت غربي پل بالا آمده و درياجه كوچكي را به وجود مي آورد . در سمت شرقي ، پلكانهاي سنگي انسان را تا حد تماس با آب به پائين هدايت مي كند . ضمن اينكه اين پلكانها خود محلي براي نشستن و لذت بردن از مناظر طبيعي مي باشد . در قسمت مركزي پل ، عمارت بيگلربيگي در طبقه فوقاني و در دو طرف راهروي پل براي پذيرائي و تشريفات رسمي ساخته شده است كه اطاقهاي آن در دوره هاي مختلف با نقوش رنگ طلائي تزئين گرديده است.
آدرس : اصفهان –پل خواجو
پل مارنان
پُل مارنان نام پلی در شهر اصفهان واقع در خیابان مطهری وبین پل فلزی و پل وحید واقع شده است. این پل در اصل ماربین نام داشته‌است که خود ماربین دیگرگون شده «مهربین» از فرهنگ اوستایی است و چون قرنها قبل از ظهور زرتشت معبد مهرپرستان بر فراز کوهچه آتشگاه از تمام روستاهای اطراف آن مشاهده می‌شده است نام این بلوک هم مهربین بوده که با تصحیف این نام در زبان پهلوی ساسانی به «ماربین» در دوره ساسانیان و به دنبال آن در طول مدت ۱۵ قرن تاریخ اسلامی ایران پیوسته با همین نام شناخته شده‌است و قدمت ساختمان این پل که از زمانهای بسیار دور همچنان که پل جی یا پل شهرستان واسطه اتصال شمالی‌ترین ساحل شهری زاینده‌رود به جنوبی‌ترین ساحل مقابل بوده است، پل مارنان نیز وجود داشته و واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی‌ترین قسمت شهر اصفهان بوده است و روستاهای ماربین از طریق پل مارنان (پل ماربانان و پل ماربین) به روستاهای مقابل آن در ساحل جنوبی رود خانه متصل می‌شده است شکل امروزی پل مارنان با نمای ساختمانی آن در عصر صفویه تغییری نکرده ولی تعمیرات مکرر داشته است. چهار فرسنگ مانده به شهراصفهان رودخانه زاینده رود به شکل مارپیچی راست خم گردیده و وارد اصفهان می گرددبه همین دلیل گفته‌اند قریه مارنان راماریانان گفته‌اند و در همین محل پل مارنان راساخته‌اند وجلفا را به قریه مارنان متصل می‌کند. پل مزبور اکنون دارای هفده دهانه است ولی در پیش بیش از این دهانه داشته است که اکنون بسته شده است مدتی هم نام این پل سرفراز نام داشت، دلیل این نام گذاری راچنین بیان می کنندکه در زمان شاه سلیمان صفوی یکی از ثروتمندان ارامنه این پل را ساخت وبه لقب سرفراز نائل گردیدومدتی هم به نام سرفراز مشهور بود. لازم است ذکر شود ثبت تاریخی این پل در مرحله گردش اداری است.
آدرس : اصفهان – پل مارنان
پل چوبی
پل جویی یا پل چوبی نام پلی در اصفهان و بر روی زاینده رود است. این پل راه اختصاصی برای رفت‌وآمد کاخ هفت‌دست و کوشک آیینه‌خانه بوده و روی این پل جوی آبی روان بوده به این مناسبت آن را پل جویی می‌نامیدند. پلی است با عرض کم وطول ۱۴۷ متر در شهر اصفهان میان دو پل الله‌وردی خان و پل خواجو قرار دارد. این پل به دستور شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۵ قمری بنا گردید. این پل که با پهنا کم و درازای نزدیک ۱۴۷ متر بر بستر زاینده رود، میان دو پل الله‌وردی خان و پل خواجو ساخته شده‌است از سازه‌های دوره شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۵ هجری است.
برج شش گوشه وسط پل با چشمه‌های آب جاری فرح بخش حال امیران، اشراف، مهمانان و سفیرانی بود که به حضور شاه شرفیاب می‌شدند.
در قسمت غربی این پل آب رودخانه به صورت دریاچه‌ای درمی‌آمد به همین لحاظ به آن «پل دریاچه» نیز می‌گفتند. نام دیگر آن پل سعادت‌آباد است. این پل هم‌اکنون در خیابان کمال اسماعیل قرار دارد. برش شش گونه وسط پل با چشمه‌های آب جاری فرح بخش، مال ایران و اشراف، مهمانان و سفیرانی بوده که به حضور شاه شرفیاب می‌شدند.
در قسمت غربی این پل آب رودخانه به صورت دریاچه‌ای در می آمد به همین لحاظ به آن "پل دریارچه" نیز می‌گفتند نام دیگر آن، پل سعادت آباد است، این پل هم اکنون در خیابان کمال اسماعیل قرار دارد.
آدرس : اصفهان – پل چوبی
پل شهرستان
پل شهرستان یا پل جی یا پل جسر حسین قدیمی‌ترین پل اصفهان روی رودخانه زاینده رود است. این پل در زمان ساسانیان ایجاد گردید و در زمان دیلمیان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده‌است. پل شهرستان در جی قدیم در شرق اصفهان واقع شده‌است. پایه‌های آن بر روی سنگهای طبیعی کف رودخانه استوار گردیده‌است. طول پل از ستون مدور آجری تا انتهای سنگفرش قدیمی، در حدود ۱۰۵ متر و عرض آن از ۴/۲۵ تا ۵ متر متغیر است. جهت پل، شمالی - جنوبی با کمی انحراف است. پل شهرستان دارای یازده چشمه و دوازده پایه سنگی بزرگ است. اما قسمت فوقانی پل که جهت عبور و مرور بوده خراب شده‌است و فقط پیاده می‌توان از روی آن عبور کرد.این پل در واقع یک پل جنگی و نظامی بوده‌است. از نظر معماری و قدمت زمان ساختمان در مجموعه پلهای قدیمی ایران فقط پل دزفول و پل شوشتر با این پل برابری می‌کنند. آثار بر جای مانده مسجد جامع جی از دوران سلاجقه و مقبره الراشد بالله خلیفه عباسی و قلعه قدیمی اصفهان به نام سارویه (کهندژ) و حصار جی را در مجاورت این پل تاریخی می‌توان مشاهده کرد. در مجاورت این پل از دیر باز مردمانی سخت کوش و نجیب زیسته‌اند که هنوز هم با پسوند فامیل شهرستانی می‌توان آنان را یافت. پل شهرستان قدیمی‌ترین پل اصفهان روی رودخانه زاینده رود است، این پل در زمان ساسانیان ایجاد شد و در زمان دیلمان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده است. دلیل نام گذاری این پل قرار گرفتنش در روستایی به نام شهرستان بوده است.
پل شهرستان در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس : اصفهان –پل شهرستان