بزرگترین دریاچه نمک فصلی ایران کجاست ؟

 

بازدید از دریاچه نمک خور اصفهان چیزی است که می تواند گردش تان را در منطقه کویری خور و بیابانک کامل کند؛ جایی که قرار است در ادامه در موردش سخن بگوییم.

alt

جاذبه ای که برخی آن را با عنوان دریاچه نمک کویر مصر می شناسند چرا که این کویر در نزدیکی آن قرار دارد و به دلیل واقع شدن در شهرستان خور و بیابانک از آن با نام دریاچه نمک خور و بیابانک نیز یاد می کنند.

این جاذبه عنوان بزرگترین دریاچه نمک فصلی ایران را به خود اختصاص داده است و در قلب کویر خودنمایی می کند.

شاید با شنیدن نام کویر، تصویری از سرزمینی بی آب و علف در ذهن تان شکل بگیرد که ارزش بازدید ندارد اما در همین گستره خشک و متروک گنجینه هایی تماشایی جا خوش کرده اند که نگاه ها را به خود خیره می کنند.

دریاچه نمک خور یکی از همین گنجینه هاست که با سپیدی نمک، لباسی همچون برف را بر تن کویر نشانده است.

با ما در این سفر همراه باشید و یکی از جاذبه های طبیعت اصفهان را بشناسید.

چرا دریاچه نمک خور؟

دریاچه نمک خور یکی از قدیمی ترین منابع نمک ایران به شمار می رود.

این دریاچه بزرگترین دریاچه فصلی نمک ایران است.

اشکال منظم هندسی سطح این دریاچه را پوشانده اند و جاذبه ای خاص را به نمایش گذاشته اند.

دریاچه نمک خور، بزرگترین دریاچه فصلی نمک ایران

در مرکز سرزمین عزیزمان ایران، جاذبه ای طبیعی و چشم نواز به چشم می خورد که دریاچه نمک خور نام دارد و خودش را در قسمت مرکزی تا جنوبی کویر مرکزی ایران گسترده است.

این دریاچه 2000 کیلومترمربع وسعت دارد و با عنوان بزرگترین دریاچه فصلی نمک ایران شناخته می شود.

ارتفاع 707 متر از سطح آب های آزاد نیز باعث شده تا این دریاچه جزو کم ارتفاع ترین نقاط در فلات ایران به شمار رود. به دلیل همین ارتفاع کم، دریاچه نمک خور را می توان یک پلایای منحصر به فرد در سطح نیز به شمار آورد.

پلایا به زمین های کم ارتفاع پوشیده از گل و خاک رس و نمکی گفته می شود که زمانی بستر دریاچه های خشکیده بودند. این پدیده زمین هایی را شامل می شود که در حوضه های بسته بیابانی قرار دارند و کم ارتفاع تر از نقاط اطراف خود هستند.

دیدنی ها و تفریحات

alt

در سفر به دریاچه نمک خور می توانید از دیدنی ها و تفریحات زیر لذت ببرید:

1- پلی گون ها | اشکال نمکین زیبا

تا چشم کار می کند کویر است و هیچ گونه پوشش گیاهی دیده نمی شود؛ اما اشکال نمکین زیبا جای خالی تمام زیبایی ها را پر می کند و جلوه ای خاص را به زمین می بخشد.

این اشکال نمکی ساختارهای منظم چندضلعی هستند که به صورت شبکه ای شکل گرفته اند و با عنوان پلی گون یا چند ضلعی شناخته می شوند.

این اشکال در زمستان در اثر مخلوط شدن با خاک رس به رنگ سیاه در می آیند و در تابستان بر اثر شدت تبخیر به رنگ سفید دیده می شوند.

با کاهش مقدار نمک، پلی گون ها سخت و سفت می شوند و به هنگام افزایش مقدار نمک پلی گون ها حالت شکننده پیدا می کنند.

ارتفاع اضلاع این‌ اشکال متغیر است و گاهی به 30 سانتی‌متر نیز می رسد. مساحت آنها نیز تا یک و نیم مترمربع می رسد.

این پلی گون ها از کجا آمده اند؟

به هنگام بارش باران در منطقه، سیلاب های زمین های اطراف، به سمت دریاچه سرازیر می شوند و سطحی از آب دریاچه را در بر می گیرند.

این آب ها به دلیل شوری کویرهای اطراف اشباع از نمک هستند و هنگامی که به دریاچه می ریزند، به دلیل دمای بالای هوا و سرعت زیاد تبخیر، تنها لایه ای از نمک، از خود باقی می گذارند.

اختلاف زیاد درجه حرارت در روز و شب، لایه های نمک سطحی را می شکند و رطوبت لایه های زیرین از میان ترک ها و شکستگی ها به بیرون نفوذ می کند.

این رطوبت بر اثر خشکی هوا از بین می رود و چند ضلعی های نمکی (پلی گون های نمکی) سطح دریاچه را می پوشانند. البته حرکت لجن های سیاه لایه های زیرین نیز در این شکل گیری ایفای نقش می کنند که نمی توان آن را نادیده گرفت.

2- قدم زدن در دریاچه

سطح دریاچه در بیشتر روزهای سال آب ندارد و این امکان را به شما می دهد که به قلب دریاچه بروید و از تماشای طبیعت کویری و نمکی لذت ببرید.

البته به یاد داشته باشید که آب در سطوح زیرین در جریان است و از زیر پای شما عبور می کند. حواس تان به پلی گون ها نیز باشد و آنها را با پاهای تان تخریب نکنید.

3- عکاسی

عکاسی از این جلوه زیبای خداوندی یکی از فعالیت هایی است که می توانید آن را انجام دهید و لحظات خوش خود را در این سفر برای همیشه ماندگار کنید.

چشم انداز طلوع و غروب خورشید یکی از دیدنی ترین صحنه ها در این طبیعت است پس ثبت تصویر از آن را از دست ندهید.

4- گذر از عرض دریاچه | بلای جان دریاچه

فشردگی نمک در لایه های زیرین دریاچه باعث شده تا امکان رانندگی، دوچرخه سواری یا موتورسواری نیز بر روی قسمت هایی از آن به وجود آید.

البته به دلیل امکان گم شدن و وجود زمین های باتلاقی حتما با مشورت یک راهنما این کار را انجام دهید.

این کار و عبور از قسمت های مختلف دریاچه، به بافت پلی گون ها آسیب می رساند و منجر به از بین رفتن آنها می شود؛ بنابراین این فعالیت هر چند هیجان انگیز، آسیب به طبیعت را به دنبال دارد.

5- کویر طبقه | منطقه ای هم مرز با دریاچه خور

کویر طبقه منطقه ای صعب العبور است که به دلیل سطح تیز و برنده، حرکت خودرو و چهارپایان بر روی آن تقریبا غیر ممکن به نظر می رسد.

این اشکال تیز و انفجاری از نمک سیاه تشکیل شده و در طی یک فرآیند کاملا طبیعی به این شکل درآمده اند. با عبور اشعه مادون قرمز خورشید از نمک سفید، این اشعه به لجن های سیاه رنگ لایه های زیرین می رسد که بهترین سطح برای جذب آن به شمار می روند.

با گرم شدن لجن ها بر اثر جذب اشعه حالت انبساطی در آنها به وجود می آید. انبساط این لایه ها باعث وارد آمدن فشار به لایه های سطحی می شود که شکسته شدن لایه های سطحی و خروج آنها از زمین به سطح کویر را در پی دارد.

این لجن ها در اثر فرسایش بادی و باران خشک می شوند و به اشکال تیز و برنده ای بر روی سطح کویر تبدیل می شوند.

آب و هوای منطقه

میزان ریزش باران در دریاچه به صورت میانگین 20 میلیمتر در سال است که منجر به آب و هوای بسیار گرم و خشک در منطقه می شود. دمای هوا در گرم ترین زمان در روز 55 درجه است.

به طور کلی هوا در چهار فصل سال خشک است اما در فصول گرم میزان رطوبت آن به میزان بسیار ناچیزی کاهش پیدا می کند.

بهترین فصل سفر

بهترین زمان برای بازدید از دریاچه نمک مهر ماه تا اردیبهشت ماه است؛ اما در هر فصل زیبایی خاصی در این دریاچه انتظار شما را می کشد:

بهار و تابستان (فصول خشک): در فصول خشک تبخیر در بالاترین حد خود قرار دارد و پوشش سفیدی از نمک سراسر دریاچه را فرا می گیرد. به یاد داشته باشید که در این فصول تابش آفتاب شدید و دمای هوا بالا است.

پاییز و زمستان (فصول بارش): در فصول بارش، دریاچه، به صورت مخلوطی از گل رس و نمک به نظر می رسد. در این فصول هوا معتدل تر و مناسب تر است و تابش آفتاب شدید نیست

  • آب آشامیدنی
  • دارو های عمومی
  • دفترچه بیمه
  • کیسه زباله
  • کوله پشتی
  • کمک های اولیه
  • کرم ضد آفتاب
  • کلاه آفتابگیر
  • کارت شناسایی
  • میان وعده

امکانات دریاچه نمک خور

در حوالی دریاچه نمک خور امکاناتی وجود ندارد و ایجاد هر گونه امکانات هم می تواند آسیب هایی جدی را برای این اثر به همراه داشته باشد. بنابراین می توانید روی امکانات شهرهای نزدیک حساب باز کنید.

کجا بمونیم؟

برای اقامت می توانید از مراکر اقامت عمومی در شهرهای اطراف استفاده کنید و یا اقامت در خانه های محلی که در روستاهای منطقه برای پذیرایی از گردشگران تجهیز شده اند را تجربه کنید. اگر به اصول کمپینگ آشنایی دارید می توانید کمپ در کویر را نیز برگزینید.

راه دسترسی

آدرس: استان اصفهان، 40 کیلومتری شرق مرکز شهرستان خور و بیابانک، محور ارتباطی طریق‌الرضا(ع) خور ـ طبس

با حرکت از شهرستان خور به سمت طبس بعد از طی مسافت 40 کیلومتر قسمت جنوبی دریاچه را خواهید دید. می توانید در مکان امنی توقف کرده و گشتی در آن بزنید.

مسیرهای دیگری هم برای رسیدن به دریاچه وجود دارند؛ اما به علت باتلاقی بودن زمین های اطراف و گاه خود دریاچه به هیچ عنوان پیشنهاد نمی شوند.

دیدنی های اطراف

دیدنی های دیگری نیز در این منطقه وجود دارند که می توانند برنامه سفر شما را کامل کنند:

  • کویر مصر | 92 کیلومتر
  • آبشار نمک پتاس | 1 کیلومتر
  • شهر تاریخی جندق | 143 کیلومتر

عمق نمک دریاچه خور | متفاوت با سایر دریاچه های ایران

سفره های آب های شور زیرزمینی و لجن های سیاه لایه های زیرین دریاچه به طور دائم در حرکت هستند و همین امر موجب می شود تا از شکل گیری و تراکم پلتفرم های نمکی (زیرساخت های نمکی) جلوگیری شود.

در نتیجه این اتفاق، عمق نمک در این دریاچه بسیار نازک تر از سایر دریاچه های نمک ایران است و اندازه گیری ها حدود 5 سانتیمتر تا 10 متر را نشان می دهند.

دریاچه نمک خور | گنجینه طلایی برای ایران

دریاچه نمک خور، ارزش اقتصادی زیادی دارد و می توان آن را به عنوان یکی از گنجینه های ایران به حساب آورد. بر اساس مطالعات صورت گرفته قابلیت استخراج پتاس از آن وجود دارد و می توان آن را بزرگترین معدن پتاس در جهان دانست.

پتاس یا پتاسیم هیدروکسید یا پتاس یک ترکیب معدنی است که از قوی‌ترین بازها به شمار می رود. این ترکیب کاربردهای زیادی در صنایع دارد که مهم ترین آنها توانایی خنثی سازی اسیدها است. تولید صابون مایع یکی از موارد شاخص کاربرد این ترکیب محسوب می شود.

کانال هایی در قلب کویر حفر شده که آب شور را به حوضچه های تبخیر منتقل می کنند تا در کارخانه پتاس در ۴۰ کیلومتری خور ترکیبات مهم آن استخراج شود.

به غیر از پتاس، 16 نوع ماده دیگر نیز از این نمک ها به دست می آید که از میان آنها می توان به نمک صنعتی، نمک طعام، نمک طبی، نمک شستشو و منیزیم اشاره کرد.

بیابان خور، میزبان یکی از گیاهان کمیاب

پوشش گیاهی چندانی در منطقه وجود ندارد؛ اما زمین های نزدیک دریاچه نمک خور، میزبان گیاه نادر و کمیاب اسکنبیل هستند که ریشه آن گاه به ۲۰ متر می رسد تا بتواند به آب دسترسی پیدا کند.

ویژگی های زمین شناسی دریاچه خور

دریاچه نمک خور در میان کویر قرار گرفته و در اطراف آن دو نوع زمین به چشم می خورد:

  • زمین های به شدت باتلاقی با درصد چسبندگی زیاد در مناطق غربی، شرقی و شمالی
  • زمین های پف کرده در مناطق جنوبی

کویر در این قسمت از دو بخش موسوم به چاله شمالی و جنوبی تشکیل شده است که تفاوت های زیر در میان آنها مشاهده می شود:

  • چاله جنوبی 3 برابر چاله شمالی وسعت دارد.
  • در چاله شمالی ارتفاع از سطح دریا 15 متر بیش از چاله جنوبی است.
  • نمک سیاه 20% سطح چاله شمالی را پوشانده و منطقه ای موسوم به کویر طبقه را ایجاد کرده است در حالی که تنها 5% از چاله جنوبی نمک سیاه دارد.

سخن آخر

طبیعت کویری ایران پر از دیدنی هایی است که شاید کمتر به آنها توجه می کنیم. شاید جنگل، دریا و دشت و کوهستان تصور بیشتر ما نسبت به واژه طبیعت باشند؛ اما کویر هم زیبایی های خاص خودش را داراست.

در یاچه نمک خور یکی از جلوه های زیبای کویر ایران است که می تواند تصویری ماندگار را گوشه ذهن تان حک کند.

تا به حال شانس دیدن این دریاچه را داشته اید؟

آیا دریاچه نمک دیگری را می شناسید؟

چه جاذبه های دیگری را در مناطق کویری ایران سراغ دارید؟

منتظر دیدگاه های تان هستیم...

دریاچه نمک  - بزرگترین دریاچه نمک - دریاچه نمک خور