مراکز صنعتی و اقتصادی در اصفهان
اصفهان به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم از دیر باز محور استراتژیک برای حمل و نقل و مبادلات کالا به شمار می‌رفته و امروز نیز میراث دار تجارب صنعت و تجارت گذشتگان است و کالاهای بسیاری از این استان به سایر نقاط ایران و جهان صادر می‌شود. بر این اساس اصفهان از دیرباز به عنوان قطب صنعتی کشور ویکی از نقاط تعیین کننده و تاثیر گذار اقتصادی مطرح بوده است .
اقتصاد سنتی استان مبتنی بر صنایع دستی چون قالی بافی، ابریشم بافی، قلمزنی، منبت کاری، زری بافی، خاتم کاری، ملیله دوزی، مینیاتور، سفالگری، میناکاری، فلزکاری، فیروزه کوبی، نقره سازی، کاشی سازی، قلمکاری و پولک دوزی از صنایع زیبای اصفهان است که امروزه رونق خوبی نیز در بخش جهانگردی دارد. صنایع بزرگی چون ذوب آهن، مجتمع فولاد مبارکه، پالایشگاه، پلی اکریل و همچنین کارخانه جات متعدد سرامیک و کاشی سازی و معادن سنگ و سنگبری از علل صنعتی شدن و اقتصاد قوی استان محسوب می‌شود. از صنایع دیگر استان که می‌توان فهرست وار به برخی اشاره نمود: ظروف چینی، سرامیک، تولید لوازم خانگی، کارخانه تولید سیمان، ورق موجدار، صنایع خودرو سازی، صنایع نظامی، صنایع هواپیماسازی، ساخت لوازم و تاسیسات گازی، صنایع مواد غذایی، فرآورده‌های لبنی، ریسندگی، نساجی و …می باشند.
در حاشیه شهر مبارکه مرکز شهرستان مبارکه قراردارد و بزرگترین مجتمع صنعتی ایران است.این مجتمع در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان در زمینی به وسعت ۳۵ کیلومتر مربع (۱۷ کیلومتر مربع سالن تولید) استقرار یافته است.
محصولات این شرکت شامل کلاف و ورقهای گرم وسرد، کلافهای اسیدشویی، کلاف نوار باریک و تختال می‌باشد که مطابق با استانداردهای بی المللی و ملی فولاد محصولات فولاد مبارکه نیاز صنایع مختلف از جمله: صنایع خودروسازی، لوازم خانگی، لوله سازی، مخزن‌های تحت فشار، تجهیزات فلزی سبک و سنگین و غیره را تأمین می‌کند.
محصولات این شرکت به بسیاری از کشورهای جهان در اروپا، آمریکای شمالی، خاوردور، آفریقا و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان بر مبنای استقلال و خودباوری مدنظر روح‌الله خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای احداث شد. اکنون یکی از بزرگترین واحد صنعتی و بزرگترین مجتمع تولید فولاد در ایران است؛ در زمینی به مساحت ۳۵ کیلومتر مربع در نزدیکی شهر مبارکه و در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی شهر اصفهان واقع شده‌است.
عملیات اجرایی این مجتمع در سال ۱۳۶۰ آغاز گردید و در دوران جنگ ایران و عراق و در حالی که منطقه زیر حملات هوایی جنگنده‌های عراقی بود، بدست صنعتگران ایرانی ادامه یافت فعالیتهای ساختمانی و فنی اجرا شده در دوران ساخت این مجتمع در خاورمیانه در نوع خود کم‌نظیر بوده و نزدیک به ۱۸ میلیون و ۷۰۰ هزار متر مکعب خاک برداری و بالغ بر یک میلیون و ۸۴۵ هزار متر مکعب بتن ریزی، یک میلیون و ۸۰۰ هزار متر مربع قالب بندی و ۸۰ هزار تن آرماتور، حدود ۱۵۰ هزار تن اسکلت فلزی، یک میلیون متر مربع نصب پوشش و بالغ بر ۵۰۰ هزار تن تجهیزات و ماشین آلات در آن نصب گردیده‌است.
اولین کوره قوس الکتریکی واحد فولادسازی این مجتمع در مهر ماه سال۱۳۷۰ راه اندازی شد و در ۲۳ دیماه سال ۱۳۷۱ خطوط تولید این کارخانه بزرگ توسط رئیس‌جمهور وقت افتتاح گردید، با ورود محصولات فولادی این شرکت به بازار و افزایش تدریجی تولید تا سقف ظرفیت اسمی ۴/۲ میلیون تن بخش عمدهای از نیاز کشور به این کالای استراتژیک بر طرف گردید. این شرکت در سالهای پس از رسیدن به ظرفیت اسمی با کسب تجربه و توانمندی اقتصادی برای پاسخگویی به نیاز روزافزون بازار داخلی و خارجی و استفاده بهینه از تجهیزات و ماشین آلات تولیدی موجود اقدام به برنامه‌ریزی برای افزایش تولید در قالب طرحهای توسعه نمود و با استفاده از منابع مالی حاصل از فروش داخلی و ارزی شرکت و استفاده از اعتبارات مالی، ریالی و ارزی اولین مرحله طرحهای توسعه زیر سقف داخل شرکت را اجرا نمود و ظرفیت خود را به ۴/۵ میلیون تن و سپس در سال ۱۳۹۵ به ۲/۷ میلیون تن رسانید. در نیمه اول سال ۱۳۹۶ در کل گروه فولاد مبارکه ظرفیت به ۳/۱۰میلیون تن ارتقاء یافت. تولید ۸/۱۲ میلیون تن فولاد تا سال ۱۳۹۸ و ۲۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ در کل گروه برنامه‌ریزی نموده‌است. شرکت فولاد مبارکه از شرکتهای پیشرو ایرانی است که در زمینه تولید ورقهای فولادی فعالیت می‌نماید. این شرکت با مأموریت «ایفای نقش محوری در توسعه صنعتی، اقتصادی و اجتماعی کشور و ارتقای سطح فناوری صنعت فولاد، به عنوان سازمانی جهان تراز» حدود پنجاه درصد از فولاد کشور را با ایجاد اشتغال مستقیم وغیر مستقیم برای ۳۵۰۰۰۰ نفر تولید می‌نماید. به طوری که این شرکت دارای رکورد تولید ۵/۷ میلیون تن انواع محصولات فولادی تخت گرم و سرد نوردیده، قلع اندود، گالوانیزه و رنگی از ضخامت ۱۸/۰ تا ۱۶ میلیمتر و تختال با احتساب تولید فولادسازی در مجتمع فولاد سبا و مجتمع فولاد هرمزگان می‌باشد.
گروه شرکتهای فولاد مبارکه اصفهان در حال حاضر مواد اولیه بیش از ۳۰۰۰ کارخانه و کارگاه تولیدی کشور در صنایع لوله و پروفیل، نفت و گاز و پتروشیمی، خودرو، موتورهای الکتریکی، لوازم خانگی، فلزی سبک و سنگین، ساختمانی، غذایی، کشتی‌سازی و سازه‌های دریایی و… را تأمین می‌نماید. شرکت هر ساله بخشی از محصولات خود را در راستای ارتقای کیفیت، برآورده نمودن نیازهای ارزی و حضور مستمر در بازارهای جهانی و توسعه آن صادر می‌کند و با توجه به اعتبار کسب شده در بازار جهانی هم‌اکنون پتانسیل و اعتبار لازم جهت صادرات به بیش از ۳۸ کشور دنیا را دارد.
ایجاد یک کارخانه ذوب آهن که مادر صنایع محسوب می‌شود به عنوان یک آرمان ملی از دوره قاجار مطرح بود که همواره با موانع متعددی روبه رو گردید. تا اینکه در ۲۳ دی ماه سال ۱۳۴۴ در چهارچوب پروتکل همکاری‌های فنی و اقتصادی بین دولت‌های ایران و شوروی سابق، احداث کارخانه ذوب آهن در محل دشت طبس از دشتهاي شرقي (زرین شهر) از شهرهاي استان اصفهان مورد توافق قرار گرفت.
کارهای اجرایی احداث ساختمان واحدهای مختلف کارخانه از سال ۱۳۴۶ آغاز و دی ماه ۱۳۵۱ با ظرفیت ۵۵۰ هزار تن در سال شروع شد.این کارخانه تولید کننده اولین و بزرگترین کارخانه فولاد ساختمانی و ریل در ایران است.
بر طبق برنامه، با بهره‌بردای از طرح توازن تولیدات این شرکت به ۳٫۶ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت. محصولات کارخانجات این شرکت به بیش از ۲۳ کشور اروپایی، آسیایی و آفریقایی صادر می‌شود و در بازار داخل این محصولات در پروژه‌های بزرگی همچون برج میلاد تهران، نیروگاه هسته‌ای بوشهر، سدهای بزرگ و مترو مورد استفاده قرار گرفته است.
ذوب‌آهن اصفهان اولین و بزرگترین کارخانه تولیدکننده فولاد ساختمانی و ریل در ایران است و ذوب آهن اصفهان بعد از فولاد مبارکه اصفهان، بزرگترین شرکت فولاد در ایران است که با ظرفیت ۲٫۸ میلیون تن محصول نهایی، انواع مقاطع فولادی ساختمانی و صنعتی را تولید می‌کند.
بر طبق برنامه، با بهره‌برداری از طرح توازن تولیدات این شرکت به ۳٫۶ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت. محصولات کارخانجات این شرکت به بیش از ۲۳ کشور اروپایی، آسیایی و آفریقایی صادر می‌شود و در بازار داخل این محصولات در پروژه‌های بزرگی همچون برج میلاد تهران، نیروگاه هسته‌ای بوشهر، سدهای بزرگ و مترو مورد استفاده قرار گرفته‌است.
شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا)
شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هِسا) (در شاهین شهر اصفهان، تأسیس ۱۳۵۵)، متعلق به سازمان صنایع هوایی ایران است که در زمینی به مساحت ۲۵ هکتار تأسیس شده که از این مقدار، قسمتی به کارگاه و قسمتی به آشیانه هواپیماها اختصاص داده شده‌است.
از قابلیت‌های این شرکت می‌توان به خط تولید هواپیمای مسافربری و بدون سرنشین، تعمیر و نوسازی هواناو (هاورکرافت)، ساخت هواپیماهای بال ثابت (نطامی)، مرکز طراحی هواگرد، دارای بزرگترین مرکز اویونیکی کشور، دارای آزمایشگاه و مرکز پژوهشی قوی، دارای مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات توانمند در سطح کشور، امکانات تست و دارا بودن تعمیرگاه مجهز برای هر محصول، اشاره کرد.
این مجموعه شامل یک نیروگاه گازی ۸۷٫۶ مگاواتی معروف به نیروگاه هسا است. این شرکت در سال ۱۳۵۵ پایه‌گذاری شد و متعلق به سازمان صنایع هوایی ایران می‌باشد.
فعالیت‌ها شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا)
تولید هواپیمای مسافربری ایران-۱۴۰ با همکاری اوکراین
طراحی و تولید پهپاد ابابیل
تولید هلی‌کوپتر شاهد-۲۷۸
تولید پروانه هواپیما بوسیله کامپوزیت
تعمیر انواع هاورکرافت
قسمت‌های تولیدی
صاعقه (جنگنده)
آذرخش (جنگنده)
هواپیمای شفق
شرکت پلی اکریل ایران در تاریخ ۲۴ مردادماه ۱۳۵۳ بصورت مشارکت بین بخش خصوصی و تعدادی از بانک های تخصصی ایرانی و شرکت آمریکایی تاسیس شد. بهره برداری از کارخانه در سال ۱۳۵۷ آغاز گردید. در سال ۱۳۶۲ مرکز اصلی شرکت به اصفهان (محل کارخانه) منتقل شد وفعالیتهای خودرا آغاز نمود .تولیدات این شرکت شامل انواع نخ و الیاف پلی استر، الیاف اکریلیک فرشی، پتویی و تاپس اکریلیک و پلی استر است.
محصولات شرکت پلی‌اکریل
شرکت پلی‌اکریل اصفهان، شامل کارخانه پلی‌استر، کارخانه اکریلیک ۱، کارخانه تاپس، کارخانه GF، شرکت الیاف زاینده‌رود و یک نیروگاه است.
محصولات کارخانه پلی‌استر شامل نخ پلی‌استر، نخ پُلی‌کول (Poly cool)، الیاف پلی‌استر است.
نخ پلی‌استر در صنایع بافندگی و نخ پُلی‌کول برای مصارف پوشاک ورزشی و سایر البسه‌ای که دفع عرق و خنک شدن بدن مورد نظر باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. الیاف پلی‌استر نیز جایگزین مناسبی برای پنبه در صنایع نساجی است.
الیاف تولیدی در کارخانه اکریلیک ۱ به روش خشک ریسی تحت لیسانس شرکت Dupont آمریکا با مزیت رنگ‌پذیری بالاتر است. محصولات کارخانه اکریلیک ۱، شامل الیاف اکریلیک فرشی خشک ریسی، الیاف اکریلیک پتویی، الیاف پلی‌بِست (Poly Best) و الیاف اکریلیک صنعتی است.
الیاف پُلی‌بِست در انواع ورقهای سیمانی به جای آزبست که استفاده از آن به دلیل خطرات زیست‌محیطی و سرطان‌زا بودن ممنوع شده، جایگزین شود.
کارخانه تاپس پلی‌استر با تکنولوژی onverting است و محصول آن تاپس آنتی پیل پلی‌استر شانه‌شده است که بیشتر جهت استفاده در صنعت فاستونی برای اختلاط با پشم مرغوب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کارخانه (GF)
محصول این کارخانه، گرانول PET تقویت‌شده با الیاف شیشه به اختصار (PET-GF) است.
شرکت الیاف زاینده‌رود با استفاده از تکنولوژیِ جدیدِ تر ریسی (Wet Spining)، محصولات اکریلیک تولید می‌کند.
محصولات این شرکت شاملِ الیاف اکریلیک از ۱ تا ۱۶ دنیر، نوار اکریلیک از ۱ تا ۸ دنیر و الیاف و نوار ویژه است. (دنیر واحد اندازه‌گیری دانسیته جرمی الیاف است که به‌صورت جرم در واحد گرم بر ۹۰۰۰ متر تعریف می‌شود)
الیاف اکریلیک در گروه فرشی، پتویی و البسه کاربرد دارد و نوار اکریلیک در صنایع نساجی فرشی و پتویی کاربرد دارد. الیاف و نوار ویژه نیز شامل انواع ضد میکروب، سوپر وایت، جایگزین آزبست، رنگی، محصولات سفارشی اکریلیک نوع نساجی و صنعتی است.