سارویه
جاذبه های گردشگری اصفهان
سارویه یا کهن دژ یا تپه اشرف نام بنایی بسیار کهن در اصفهان است که در کنار پل شهرستان و در کناره شمالی زاینده رود قرار دارد. این بنا کتابخانه بزرگی بودهاست که در آن کتابهای فراوانی نگهداری میشدهاست. سارویه در حمله اعراب به ایران ویران گردید و اکنون تنها بقایای آن به صورت تپهای باقیماندهاست که بنام «تپه اشرف» معروف است.ابن رسته در قرن سوم هجری دربارهٔ سارویه چنین مینویسد:
در شهر جی بنای کهنهای به شکل قلعه وجود داشتهاست موسوم به ساروق یا سارویه. چون این بنا بسیار کهنهاست نمیتوان بانی آن را معلوم کرد و گویند قبل از طوفان نوح ساخت شدهاست.
سرانجام سارویه
دامنه غربی تپه سارویه، از بقایای کتابخانه سارویه. خیابان مشتاق دوم در امتداد دامنه شمالی دیده میشود. در زمان حمله اعراب به اصفهان، ساختمان بیرونی دژ نابود شدهاست. آنگونه که ابو مشعر بلخی میگوید، اعراب به گمان یافتن گنج شروع به تخریب و ویرانی دژ میکنند و بسیاری از کتابها به این روش نابود میشود. اما از آنجا که مخزن کتابخانه در دالانهای مخفی زیر زمینی بودهاست، به شماری از کتابها آسیبی نمیرسد تا اینکه در سال ۳۵۰ قمری، بر اثر فروریختن سقف یکی از دالانها، مخزن کتابخانه نمایان میشود. به دستور خلیفه بسیاری از این کتابها بر بار صدها شتر به بغداد منتقل میشود و بسیاری دیگر از کتابها در همانجا نابود میگردد.
ابوریحان بیرونی نیز گوید:
به روزگار ما، اندرکهن دژ جی، شهرستان سپاهان، چون پشتههایی شکافتند، خانههایی یافتند پر از بس بار پوست درختی که ابر کمان و سپر همی پیچیدند و آن پوست توز نامند؛ و ابر آن پوستها نوشتههایی نگاشته بودند که کس نهتوانست گفتن چیستند، و از چه گویند.
ابن ندیم خود میگوید:
یکی از اشخاص ثقه به من خبر داد که در سال ۳۵۰ هجری سارویه جی دالانی خراب گردید که جایش معلوم نشد زیرا از بلند بودن سطح آن گمان میکردند که درون آن خالی نبوده و پر است تا زمانی که آن خود به خود فرو ریخت و در آن کتابهای زیادی به دست آمد که هیچکس نمیتوانست آنها را بخواند و آنچه من با چشم خود دیدم و ابوالفضل عمید آنها را در سال سیصد و چهل و اندی فرستاده بود کتابهایی بودند پارهپاره که از باروی اصفهان میان صندوقهایی بدست آمده و به زبان یونانی بود کسانی که آن زبان را میدانستند مانند یوحنا و دیگران آن را ترجمه کردند و آشکار شد که نام سربازان و جیره آنان است و آن کتابها چنان گندزا بودند که گویی تازه از دباغی درآمدهاند ولی پس از آنکه یکسال در بغداد ماندند خشک شدند و تغییر کردند و عفونتشان برطرف شد و پارهای از آنها نزد شیخ ابوسلیمان موجود است. گویند سارویه یکی از بناهای محکم باستانی است که ساختمان معجزهآسایی دارد و در مشرق چون اهرام مصر در مغرب از نظر عظمت و اعجاب است.
حمزه اصفهانی در کتاب سنی الملوک الارض و الانبیاء دربارهٔ سارویه اطلاعاتی چنین میدهد:
در سال ۳۵۰ هجری قمری قسمتی از بنای اندرونی جی سارویه ویران شد و اتاقی در آن پدید گشت که در آن اتاق ۵۰ داد کتاب وجود داشت. این کتابها را روی پوست نوشته بودند و خط آن از خطوطی بود که تا آن تاریخ مردم چنین خطی ندیده بودند.
معماری
در سازه سارویه، معماری از دورههای مختلف تاریخی دیده میشود. تازهترین سازهها مربوط به دوران ساسانی است. یافتههای باستانشناسی نشان میدهد که برخی از دیوارهای عظیم دژ، متعلق به دوره ساسانیان است. این دیوارها که برخی از سنگهای تراشیده شده حتی با طولی حدود ۷۵ سانتیمتر تشکیل شدهاست را نوع مصالح سنگ و گچ در حالی تشکیل دادهاست که بر روی آنها در سدههای نخستین اسلامی بناهایی با خشت و گل ساخته شدهاست.
وضعیت کنونی
پس از اسلام مسجدی بر روی بخشی از دژ سارویه بنا میشود که یکی از قدیمیترین مساجد این ناحیه بهشمار میرود. اکنون این مسجد مقابل تپه اشرف در خیابان مشتاق قرار گرفته و بخشی از آن در زیر یک مدرسه است. اگرچه تپه اشرف با وسعتی در حدود ۱۲ هکتار بنیانی صخرهای دارد اما تا سالهای دهه ۱۳۳۰ خورشیدی کشاورزان منطقه بر روی خاک محدودی که از آوار بناهای تپه برجای مانده بود به کشاورزی میپرداختند. پس از انجام کاوش در کنار این تپه هم اکنون بر روی آن پیست موتورسواری بنا شدهاست. امیدواریم اطلاعات جامعی درباره قلعه سارویه یا همان تپه اشرف در اختیارتان قرار داده باشیم.
آدرس : اصفهان، کنار پل شهرستان (خیابان سلمان فارسی) و در کناره شمالی زاینده رود
سارویه _ سارویه اصفهان _مشاغل اصفهان _نیازمندیهای اصفهان