تاریخچه شاهین شهر ومیمه
شهرستان شاهین‌شَهر با نام کامل: شهرستان شاهین شهر و میمه، از شهرستان‌های استان اصفهان است. مرکز آن، شاهینشهر است، که در ۱۷ کیلومتری شمال شهر اصفهان و در حد فاصل دو اتوبان معلم و آزادگان که از دو جهت جاده اصفهان را به تهران متصل می‌کند، واقع شده‌است.
شاهینشهر در منطقه‌ای به نام امیرآباد (حدفاصل بختیار دشت و مورچه خورت) بنیان نهاده شده و به علت اینکه نقشه آن به صورت یک شاهین بود، شاهین شهر نامیده شد. شاهین شهر در سال ۹۳ تحصیل کرده‌ترین شهرستان ایران شناخته شد. بیشتر سکنه شاهین شهر اصالتاً از استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه وبویراحمد و یاسوج می باشد. ارامنه مسیحی نیز از اقلیت‌های قومی این منطقه به‌شمار می‌آیند و از ساکنین قدیمی این شهرستان می‌باشند.
دانشگاه صنعتی مالک اشتر و نیز هواپیما سازی ایران در این شهر قرار گرفته‌است. شهرستان شاهین‌شَهر از نظر تولیدات صنعتی، رتبهٔ دوم استان اصفهان را پس از شهرستان اصفهان دارد.
شاهین‌شَهر همسایه شمالی شهر اصفهان و به عنوان شهری نوبنیاد در آستانه اصفهان بزرگ می‌باشد که در شهرستان شاهینشهر و میمه قرار دارد. این شهر محل سکونت خانواده ارتش آمریکا و ارتش ایران بوده است. دلیل این محل سکونت ؛ ساخت هسا و فعالیت بل هلیکوپتر بوده است. این شهر در سالهای بسیار دور قبل از کاربری مسکونی به مزرعه امیرآباد شهرت داشته و دارای کاربری کشاورزی بوده و یکی از مزارع تحت مالکیت آقا محمد خان برومند، از خوانین منطقه تاریخی گز بُرخوار بوده‌است. شاهین شهر را می‌توان اولین شهر جدید و از پیش طراحی شده در ایران نامید که در ۱۹ کیلومتری شمال شهر اصفهان و میان آزادراه معلم و بزرگراه آزادگان و حد فاصل منطقه بختیاردشت و امیرآباد که از دو جهت جاده اصفهان را به تهران متصل می‌کند، واقع شده‌است. به علت اینکه نقشه آن به صورت یک شاهین بود، شاهین شهر نامیده شد.
با جدایی بخش‌های برخوار و میمه از شهرستان اصفهان و شکل گیری شهرستان جدید برخوار و میمه در سال ۱۳۶۸ شاهین شهر به لحاظ موقعیت، جمعیت و اهمیت ویژهای که دارا بود به عنوان مرکز شهرستان برگزیده شد و در دی ماه ۱۳۸۶ نیز پس از جدایی بخش برخوار به عنوان مرکز شهرستان شاهینشهر و میمه انتخاب گردید.
شاهین شهر آب و هوای خشکی دارد. هوای شاهین شهر با وجود قرار گرفتن در مجاورت نیروگاه شهید منتظری، پالایشگاه و پتروشیمی و… آلودگی نه چندان زیادی دارد. ارتفاع از سطح دریای شاهین شهر ۱۵۹۵ متر می‌باشد.
تاریخچه مرکز شهرستان :
شاهین شهر به عنوان مرکز شهرستان محسوب شده، هسته اولیه این شهر روستایی به نام امیرآباد بوده است. این شهر در حدّ فاصل بین مدار ۵۴/۳۲ عرض شمالی از خط استوا و ۳۷/۵۱ طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است .
در سال ۱۳۵۰ تعدادی از مالکین بزرگ با هدف تولید مسکن انبوه و احداث سرپناه برای مهاجرین و اتباع بیگانه شاغل در صنایع نظامی و هلیکوپترسازی اقدام به تأسیس سازمان عمران شاهین شهر نمودند و شهر را در اراضی کشاورزی فاقد سکنه و یکی دو روستای کوچک در وسعتی حدود ده هزار و هفتاد و سه هکتار برای اسکان جمعیتی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفری پایه ریزی نمودند. شاهینشهر به لحاظ موقعیت و جمعیّت و اهمیّت ویژهای که داشت به عنوان مرکز شهرستان برگزیده شده است. مجاورت با شهر اصفهان، ارزانی زمین و خدمات مختلف و قرارگرفتن در مسیر ارتباطی (مرکز استان به تهران) موجب رشد و توسعه سریع شاهین شهر گردید.
طبق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهرستان بالغ بر ۲۳۴۶۶۷نفر می باشد.
وجه تسمیه برخی از نقاط شهرستان :
شاهین شهر :
نقل است که نقشه اولیه طراحی شده شهر از بالا به صورت شاهین جلوه می کرده است.
- به دلیل وجود آبشخور شاهینها در این منطقه بنا کنندگان شاهین شهر آنرا به این نام نامیدند.
میمه :
- به دلیل مساعد بودن کشت مو و وجود تاکستانهای اطراف شهر میمه این شهر را میمه نامیدند.
گز برخوار:
یکی از قدیمیترین شهرهای منطقه می باشد. این شهر به روایتی در قدیم الایام دارای یک نوع گیاه تیغ دار بیابانی با رویش زیاد بوده که این گیاه به نام گز نامیده می شده است.
وزوان :
کلمه وزوان از ترکیب «وز» و «وان» تشکیل یافته که وز به معنای وزیدن و وان پسوند مکان می باشد که مجموعاً به معنای وزیدن باد در محل می باشد.
گرگاب:
گرگی به معنای فوران و پوشش و آب هم مایع گوارا،که دلالت بر پر آبی منطقه در زمان های قبل دارد.
لایبید:
نقل است مهاجرت تعدادی از شیعیان امام رضا (ع) و استقرار آنها در منطقه و ساخت منازل اولیه در لابه لای در ختان بید در آن محل،به لایبدمعروف گردیده است.
صنعت
با توجه به اینکه دانشگاه صنعتی مالک اشتر و نیز هواپیماسازی ایران (هسا)، پالایشگاه اصفهان و پتروشیمی اصفهان، نیروگاه شهید منتظری، گروه توسعه سرمایه‌گذاری انتخاب و اسنوا وگیتی پسند و شهرک صنعتی مورچه خورت و شهرک صنعتی محمود آباد و ده‌ها مجتمع صنعتی بزرگ دیگر در مجاورت این شهر هستند، شاهینشهر از قطبهای صنعتی و فنی استان اصفهان به‌شمار می‌آید. با وجود داشتن این مراکز صنعتی و همچنین مجاورت با شهرک صنعتی مورچه خورت بسیاری از جوانان شاهین شهری بیکار می‌باشند.
مردم
حدود نیمی از مردم شاهینشهر اصالتاً از بختیاریهای استان خوزستان (بازنشسته شرکت نفت یا کارمند) و مابقی از سایر مناطق ایران به این شهر مهاجرت کرده‌اند. ارامنه مسیحی نیز از اقلیت‌های قومی این منطقه به‌شمار می‌آیند. شاهین شهر از جمله شهرهای بازنشسته ایران می‌باشد، مناطق تفریحی و گردشی ندارد قالبا مردم شهر برای سرگرمی به خیابان فردوسی که یکی از پر ترددترین خیابان‌های شهر می‌باشد مراجعه می‌کنند (این خیابان قدیمیترین خیابان و پنجشنبه شب‌ها شلوغی منحصر به فردی دارد) بهشت معصومه شاهین شهر جوانان بسیاری را در دل خود جا داده زیرا که درصد مرگ و میر به نسبت جوانان در این شهر گسترده می‌باشد. از دیگر خیابان‌های پرتردد شاهین شهر می‌توان به خیابان مخابرات، سعدی، حافظ، عطار و رازی اشاره کرد. همچنین این شهر به دلیل داشتن پارک‌های فراوان در خود معروف است که بزرگترین پارک این شهر، پارک بانک استان می‌باشد. بختیاریها و فارسی زبانان بزرگترین اقوام شهر هستند. علاوه بر این؛ اقوام لر ، عرب ، کرد ، ترک ، بلوچ و ترکمن نیز در شاهین شهر سکونت دارند که به تنوع قومی شهر افزوده است.
دانشگاه‌ها
در شاهین شهر شش دانشگاه در رشته‌های مختلف فعالیت می‌کنند که عبارتند از:
-
دانشگاه فنی و حرفه‌ای - آموزشکده فنی شاهین شهر
-
دانشگاه صنعتی مالک اشتر دانشگاه مهندسی وزارت دفاع و پژوهشکده زیر سطحی
-
دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهین شهر
-
دانشگاه پیام نور واحد شاهین شهر
-
مؤسسه آموزش عالی بنیان (غیرانتفاعی)
-
مؤسسه آموزش عالی عقیق (غیرانتفاعی)
-
مرکز آموزش علمی کاربردی دانشگاه صنعتی مالک اشتر
شهر گز بُرخوار
شهر گز بُرخوار با جمعیتی بیش از 22 هزار نفر در فاصله ی 10 کیلومتری شمال اصفهان در کنار آزاد راه معلم ( تهران – اصفهان ) قرار دارد . این شهر با دارا بودن 30 اثر تاریخی دارای بیشترین آثار تاریخی و جاذبه های فرهنگی و گردشگری ، قدیمی ترین شهر شهرستان با قدمتی بیش از سه هزار سال می باشد . از آثار تاریخی بجا مانده و قابل توجه این شهر تپه باستانی اشکانی – ساسانی زیر امامزاده شاه نعمت اله - مسجد جامع عهد سلجوقی و آل بویه – خانه های تاریخی صفوی و قاجار – کاروانسرای عباسی گز – فرهنگسرای ادیب برومند –امامزاده شاه نعمت اله – برج و باروی باستانی دور شهر – حمام قدیمی و . . . می باشد که نشان دهنده مرکزیت و پر جمعیت بودن این شهر است . از ویژگی های بارز این شهر زبان و گویش مردم آن است که ریشه در زبان پهلوی باستان و زبان های اصیل ایران باستان دارد و به زبان محلی گزی با همدیگر صحبت می کنند .
از رشته های صنایع دستی این شهر و شهرستان می توان قلم زنی، منبت کاری، معرق کاری و سفالگری را می توان نام برد که بیشتر زنان و دختران این شهر در هنر قالی بافی در ابعاد گوناگون و طرحهای مختلف یدی طولانی دارند.
شهر گز با توجه به معماری تاریخی خود معمارانی چون عباس قلی معمار و استاد حسین ذابح و رضا گزی(الیکی) داشته است.
مسجد جامع گز بُرخوار (مسجد بزرگ)
مسجد جامع گز در فاصله ی 10 کیلومتری شمال اصفهان و در مرکز شهرگز بُرخوار بر باقیمانده های آتشکده ی بهمن ابن اسفندیار ( عهد ساسانی ) ساخته شده است . این بنای تاریخی که متعلق به دوران آل بویه و سلجوقی است قدیمی ترین بنای آجری شهرستان شاهین شهر و میمه محسوب می شود . از ویژگی های این بنای تاریخی محراب و مناره سلجوقی آن است . مناره ی مسجد دارای دو راه پله جدا از هم می باشد که می توان هم زمان از آن بالا و پاین رفته بدون اینکه همدیگر را ببینند و یا با هم برخورد داشته باشند .
فرهنگسرای ادیب برومند گز بُرخوار
فرهنگسرای ادیب برومند گز بُرخوار یکی از خانه های تاریخی قاجاری بجا مانده ی خاندان برومند در شهرگز بُرخوار است که توسط آقای ادیب برومند از نویسندگان و شاعران و اهل قلم و امیر همایون برومند نوه ی مرحوم حاج حیدر علی خان برومند از علمای حوزه و استاد فلسفه ، به عنوان فرهنگسرا و کتابخانه در اختیار شهرداری شهر گز قرار گرفته تا مردم شهرگز بُرخوار و هنرمندان و انجمنهای ادبی و فرهنگی از آن استفاده نمایند .
موزه مردم شناسی گز و بُرخوار
موزه مردم شناسی گز و بُرخوار به عنوان اولین موزه خصوصی استان است که توسط یکی از اهالی شهر گز با همکاری و مساعدتهای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در سال 1383، در بخشی از فضای فرهنگسرای ادیب برومند گز تأسیس گردید . این موزه با بیش از 900 شیء شامل انواع لوازم کشت و زرع – توزین - نجاری – لوازم حمام – انواع دعا و نذر و قربانی – وسایل و چرخ سفالگری – پوشاک و لباس محلی – ادوات ریسندگی – کتب خطی و قباله – عکسهای قدیمی و . . . که بخشی از آن توسط مردم شهر و منطقه به صورت امانت در این مکان جمع آوری و برای بازدید عموم شهروندان و هموطنان قرار گرفته است . لازم به ذکر است که دو خمره سفالی بدست آمده از تخریب قسمتهای جنوبی و شرقی تپه تاریخی - باستانی در هنرستان شیخ بهایی ، که توسط سازمان و دانشجویان رشته ی مرمت آثار مرمت و به صورت امانت و موقت در موزه قرار دارد .
قابل توجه است که شهر گز با دارا بودن حدود 1000 کوره آجرپزی تقریبا 40% آجر و سفال کشور را تامین می کند.
کاروانسرای عباسی گز در غرب شهر گز بُرخوار و کنار مسیر اصفهان– تهران قرار گرفته است . این کاروانسرا به صورت چهار ایوانی با طول و عرضی حدود 90 متر و سردری بلند به ارتفاع 10 متر کاشی کاری شده و برجکی مسقف در شمال شرقی خود است . کاروانسرای گز 36 اتاق در چهار طرف اضلاع و بالای سر در دارد. راهروهایی نیز برای نگهداری چهار پایان و بارها و چهار فضای سه اتاقی در گوشه های این کاروانسرا از نمونه های جالب کاروانسراهای اولیه حکومت صفوی می باشد .
از ویژگی های منحصر به فرد این کاروانسرا وجود یک مسقف در گوشه شمال شرقی کاروانسرا برای دیده بانی و نگهبانان و کاشی کاری های زیبایی است که در سر در ورودی نام پیامبر (ص) و امام علی (ع) را برای هر بازدید کننده هایی یادآور می شود.
شاهین شهر
شهر شاهین شهر که در اواخر زمان پهلوی اول توسط آقا محمد خان برومند از ملاکین معروف آن زمان به صورت مزرعهای مختلف و باغات انار – انگور – پسته – میوه و . . . بنا شده بود . ولی با شروع ساخت پالایشگاه و نیروگاه اصفهان در زمان حکومت پهلوی این شهر توسط آمریکایها به عنوان شهری توریستی که شامل نمونه های مختلف شهرهای ایران و جهان باشد، نقشه برداری و بنا شد . با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و خروج اتباع بیگانه و آغاز جنگ تحمیلی مهاجرت اقوام گوناگون به این شهر رو به گسترش یافت و رفته رفته به شهری مهاجر پذیر و در حال حاضر به عنوان مرکز شهرستان با جمعیتی بیش از 120 هزار نفر می باشد .
گرگاب
شهر گرگاب با جمعیتی در حدود 5 هزار نفر در شرق شاهین شهر و در کنار آزاد راه معلم قرار دارد .این شهر نیز دارای آثار تاریخی چون حمام قدیمی و مسجد جامع از دوران قاجار و سرباز خانه می باشد .
حمام گرگاب : حمام گرگاب با وسعت تقریبی 600 متر مربع همانند دیگر حمام های قدیمی دارای حمام زنانه با سه بخش سربینه( رختکن ) ، گرمینه ( گرمخانه ) میاندری ( راهرو بین سربینه و گرمینه ) و یک حمام کوچک به عنوان حمام مردانه می باشد . این حمام زیبای قاجاری در سال 1388 به همت سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری و شهرداری محترم گرگاب مرمت و بازسازی گردیده تا به عنوان رستوران سنتی و موزه مردم شناسی شهر گرگاب پذیرای گردشگران باشد. در نزدیکی حمام بنای خشتی بزرگی بنام سرباز خانه مُغولی ، گویای تاریخی پُر فراز و نشیب حکومتهای گذشته می باشد که روزهایی سخت را در برابر جنگهای مختلف دوران افشاریه تاکنون مقاومت کرده است .
روستای مورچه خورت
در فاصله 50 کیلومتری شمال اصفهان به طرف تهران روستای مورچه خورت ( اتوبان اصفهان – تهران) واقع است . این روستا همانند دیگر شهرها و روستاهای شهرستان دارای آثار تاریخی است که نمونه بارز و قابل توجه آن اَرگ خِشتی و کاروانسرای عباسی آن است . کاروانسرای عباسی در غرب جاده اصلی واقع است . ارگ خشتی مورچه خورت که قدمت آن حداقل به قبل از دوران صفویه می رسد در شرق جاده و در مرکز روستا قراردارد. این بنا پس از ارگ بم بزرگترین و کاملترین بنای خشنی است و ابعاد آن حدود 120×120 گام دارد ، در هر ضلع این بنا سه برج دیده بانی قرار دارد که جمعاً هشت برج در چهار ضلع بنا واقع است. در داخل این مجموعه حمام ، مسجد ، امامزاده ، خانه های اربابی بزرگ ، راسته بازار و . . . وجود دارد. مورچه خورت تا زمان صفویه و قاجار مرکز حیات وحش اصفهان و دارای حیواناتی چون آهو،گَوَزن، کَرکَس، بز کوهی ، قوچ و . . . بوده است. متأسفانه با ساخت جاده های شمال- جنوب و شرق به غرب این منطقه به چهار قسمت تقسیم و حیات وحش آن به داخل کوههای اطراف و با توجه به جاده های جدید و دست رسی انسان به مناطق امن حیوانات حیات وحش منطقه کم کم در حال نابودی است.
کاروانسرای مادر شاه
کاروانسرای مادرشاه به عنوان دومین منزلگاه درشمال اصفهان در مسیر تهران ( فاصله 40 کیلومتری شمال اصفهان- تقاطع آزاد راه کاشان– اصفهان و اتوبان اصفهان– تهران) واقع شده است . این کاروانسرا با مساحتی حدود 6500 متر از نمونه های زیبای کاروانسراهای ایران است که در گوشه های خود اصطبل هایی برای نگهداری فیل ها دارد . شروع ساخت این کاروانسرا در زمان شاه سلیمان صفوی و در زمان شاه عباس دوم صفوی پایان یافت . کاروانسرا همچون کاروانسرای گز به صورت چهار ایوانی و در چهار طرف اضلاع آن اتاقهایی برای استراحت مسافران و بویژه سفرا و میهمانان خارجی ساخته شده است ، در چهار طرف حیاط کاروانسرا ، اتاقهایی واقع است و پشت آنها راهروهایی برای نگهداری چهارپایانی چون اسب و شتر کاروانها می باشد. این بنا در سالهای گذشته توسط سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری مرمت و به هتل و اقامتگاه تبدیل شده است و هم اکنون نیز این بنا و منطقه اطراف، توسط شرکت های مَهِستان نقش جهان و نارنجستان به عنوان مجموعه ای اقامتی پذیرایی و تبدیل به منطقه نمونه گردشگری آماده پذیرایی از مهمانان عزیز می باشد.
ارگ خشتی مورچه خورت
ارگ قدیمی مورچه خورت در فاصله ی 50 کیلومتری شمال اصفهان به صورت یک قلعه ی خشتی بزرگ با برج و باروهای بلند فضایی در حدود 15000 متر مربع را به خود اختصاص داده است . این بنا که احتمال می رود در زمان صفویه نیز وجود داشته ، دارای بنا هایی چون امامزاده – مسجد – حمام – راسته بازار – خانه های قدیمی و . . . است .
روستای کلهرود
روستای کلهرود یا همان کله یا کُلاه رود از توابع بخش مرکزی شهرستان در فاصله 90 کیلومتری شمال اصفهان در مسیر انحرافی از جاده قدیم اصفهان - کاشان ( بعد از مورچه خورت به طرف نطنز ) واقع شده است . این روستا با جمعیتی در حدود 300 نفر دارای آثار تاریخی وآب و هوای مناسب در بهار و تابستان برای مسافران و گردشگران می باشد . در سال 1386 و در سفر هیأت دولت به استان اصفهان این روستا به عنوان روستای هدف گردشگری به تصویب رسید و دارای بافتی زیبا و خانه های باغی با درختان میوه و گردو ، بادام و . . . است . کلهرود نیز همچون ابیانه در دل کوههای کَرکَس و درون دره ایی زیبا و هم مرز شهرستان نطنز واقع است. این روستا دارای آثار تاریخی و گردشگری چون غار آهکی ، خانه های تاریخی برومند، مظاهری، مسجد حاجی و مسجد سربیشه است. کلهرود از زمان صفوی تاکنون تفرجگاه و محلی برای استراحت و زندگی تابستانه در شمال اصفهان ، بویژه خاندان برومند گز و بُرخوار بوده است.
روستای سُه
از دیگر روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان در شهرستان شاهین شهر و میمه روستای تاریخی سُه می باشد. این روستا دردل کوه و در فاصله 30 کیلومتری شرق جاده اصلی اصفهان– تهران بعد از مورچه خورت (100کیلومتر بعد از اصفهان ) واقع است . از آثار تاریخی روستا می توان امامزاده یوسف و چشمه زیر امامزاده ، کاروانسرای عباسی سُه و حمام قدیمی و خانه های تاریخی را نام برد در فاصله 5 کیلومتری ورودی جاده سُه کاروانسرایی بنام کاروانسرای عباسی دِه لُر ( بخش بر آبخوان ) واقع است. این کاروانسرا نیز همانند نمونه های دیگر کاروانسراها بر سر مسیر شمال- جنوب واقع بوده که متأسفانه با ایجاد مسیر اصفهان-تهران از جاده اصلی فاصله و هرساله روبه ویرانی رفته است .
روستای جهاد آباد
از دیگر روستاهای توابع بخش مرکزی در غرب شاهین شهر و در کنار آزاد راه غرب تهران - اصفهان روستای جهاد آباد ( چاه سیاه یا همان چاله سیاه ) است. از آثار تاریخی بجا مانده این روستای 1500 نفری کاروانسرای عباسی معروف به کاروانسرای شیخ علی زنگنه است که محلی برای استراحت کاروانهایی که در مسیر شمال غرب برای زیارت عتبات عالیات به سمت عراق حرکت می کردند، مورد استفاده است .
کاروانسرای جهاد آباد
کاروانسرای جهاد آباد یا شیخ علی زنگنه با مساحتی بیش از 7000 مترمربع بعد از کاروانسرای گز به عنوان اولین منزلگاه در مسیر غرب قرار گرفته است. کاروانسرای جهاد آباد همانند دیگر کاروانسراهای عباسی عهد صفوی دارای تزئینات آجر و سنگ می باشد. این کاروانسرا که هنوز هم می توان گفت سالم و در برابر هجوم بیگانگان و غارتگران استوار مانده است در چهار طرف حیاط دارای اتاقهایی برای استراحت مسافران و در پشت آن راهروهایی برای چهارپایان و بارانداز است. نکته قابل توجه این کاروانسرا وجود دو حیاط کوچک در دو طرف هشتی ورودی در پشت اتاقهای ضلع جنوبی خود است. این دو فضا که هر کدام مساحتی حدود 200 متر را دارد فضایی اختصاصی و دنج را در کاروانسرا بوجود می آورد. در بالای هشتی ورودی اتاقی راهرو مانندی برای ارتباط فضای دو طرف هشتی و پشت بام وجود دارد . این کاروانسرا سالهای متمادی پذیرای شاهان صفوی و قاجار برای شکارگاه قمشلو بوده است . این بنا هم اکنون در مالکیت سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان و آماده واگذاری به بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در بخش گردشگری می باشد .
بخش میمه
بخش میمه شامل سه شهر میمه – وزوان و لای بید و 13 روستا در دو دهستان ونداده و زرکان در فلصله 70 کیلومتری مرکز شهرستان و 90 کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است . از مناطق زیبا و جالب و حفاظت شده ی میمه حیات وحش موته با مناظر زیبای کوهستانی چون سخره سرخی ، تخته محمد جعفر و . . . و گله های آهو و حیواناتی چون پلنگ و . . . است .
شهر میمه که مرکز بخش می باشد با قدمتی بیش از هزار سال در کنار جاده ترانزیت شمال جنوب ایران و ورودی شهرستان شاهین شهر ومیمه مورد توجه خاص است .این شهر با داشتن بناهای تاریخی چون مسجد جامع مربوط به دوران زندیه – خانه های تاریخی و حمام قدیمی و قنات مزدآباد است .
کاروانسرای آغا کمال وزوان و حمام تاریخی ونداده از دیگر آثار تاریخی این بخش می باشد .
معروفترین صنایع دستی بخش میمه قالی بافی آن است که با طرح و رنگ خاص خود در ابعاد گوناگون معروف به قالی میمه ای می باشد.
مسجد جامع میمه
مسجد جامع میمه در مرکز شهر میمه و در کنار حمام قدیمی شهر قرار گرفته است و بیانگر وجود بافت تاریخی و راسته بازار در این شهر می باشد . مسجد جامع میمه متعلق به دوران زندیه است.
حمام میمه
حمام میمه که فضایی بیش از 500 متر مربع را در مجاورت مسجد جامع به خود اختصاص داده بنایی است از اواخر دوران قاجار که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سالهای اخیر سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری با همکاری شهرداری میمه اقدام به مرمت و بازسازی آن نموده تا به موزه و کلاسهای آموزش صنایع دستی و هنرهای سنتی تبدیل شود . این بنا همانند دیگر حمام های قدیمی دارای سه بخش سربینه (رختکن) ، میاندری (فضای بین سربینه و گرمینه) و گرمینه(گرمخانه) است . حمام میمه برخلاف دیگر حمام های تاریخی شهرستان حمام کوچک یا مردانه نداشته و به صورت زمان بندی ( عصر و غروب ) مورد استفاده مردان قرار می گرفته است .
امامزاده سیده الصالحه خاتون
از فرزندان موسی بن جعفر (ع) امامزاده سیده الصالحه خاتون است که زیارتگاه آن در جنوب روستای اذان از توابع بخش میمه می باشد و همه روزه بویژه روزهای پایان هفته و تعطیلات پذیرای عاشقان و شیفتگان اهل بیت (ع) می باشد . ساختمان اصلی و گنبد مخروطی شکل و تزئینات کاشی آن نمونه ایی از معماری و هنر ایرانیان در دوره های قبل می باشد .
مجموعه خانه های تاریخی و بافت میمه
تنها خانه های تاریخی و آثار بجامانده بافت میمه ، خانه های قیصر خان و عیسی خان و برادران گرانمایه و . . . است که به صورت چند خانه مجزا ولی مرتبط با هم و در کنار هم دیگر در بافت قدیم میمه ساخته شده است . این بناهای ساخته شده متعلق به خاندان گرانمایه از اقوام برومند مهاجر از منطقه قفقاز به گز بُرخوار (پسر خاله های برومندان شهر گز) می باشد که در اواخر قاجار و اوایل پهلوی ساخته شده و هنوز هم مورد استفاده مالکین آنها می باشد .
تخته سُرخی – دَرّه دوزخی – تختِ محمد جعفر
از نمونه های جالب و دیدنی حیات وحش و مناظر طبیعی ایران اسلامی حیات وحشِ موته در بخش میمه است که در این منطقه و در دل کوهها و دشتهای پهناور آن صخره های زیبایی از دل دشت بیرون آمده و روزهای متوالی محلی برای بستن راه کاروانان و تُجّار بوده است . یکی از این کمینگاه ها صخره ای معروف به تَختِ محمد جعفر است که برروی آن چاهی کنده شده به گونه ایی که در بدنه آن روبه مسیر کاروانان راه دارد. از دیگر مناظر طبیعی منطقه تخته سُرخی است با طبیعتی زیبا و قابل توجه به رنگ قرمز و سبز و دیگری دَرّه دوزخی است. این دَرّه زیبا و وحشتناک به رنگ خاکستری و سیاه چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند. متأسفانه در سالهای اخیر جهت استخراج معادن سنگ، این منطقه نیز روبه نابودی می رود.
دیگر شهر ها و روستاهای بخش میمه
وزوان : وزوان از دیگر شهرهای بخش میمه و هم مرز با میمه است که دارای آثار تاریخی چون قنات تاریخی، برج و قلعه، خانه های تاریخی و قلعه اعظمی ها می باشد.از دیگر شهرها و روستاهای بخش میمه می توان ونداده و حمام قدیمی آن ، اذان ،لای بید، خسروآباد، زیادآباد، مراوند و . . . بخش میمه را نام برد که دارای آثار تاریخی و جاذبه های کوهستانی و گردشگری با غارهای آهکی زیبا و . . . می باشد .
این شهرستان دارای شخصیت های ممتاز و روحانیون برجسته و علماء طراز اولی بوده که برخی از ایشان در جهان اسلام نیز از شهرت چشمگیری برخوردارند. معروفترین ایشان مرحوم آخوند عبدالکریم گزی مؤلف کتاب تذکره القبور، ملامحمدنقی گزی و ملا مهدی گزی و ملا محمد باقر معروف به ابوالفقراء صاحب کتاب کنزالفقراء و شعراء معروفی چون جنتی گزی و درویش عباس گزی با بیش از 13 هزار بیت از اشعار گوناگون با زبان گزی و هنرمندان چون رزاقی گزی در شهر گز زندگی می کرده اند .
مبانی مردم شناسی
وجود جنگ تحمیلی ایران و عراق سبب گشته، مهاجران زیادی از نواحی مختلف کشور به سوی این شهرستان و بخصوص شهر شاهین شهر مهاجرت کنند. البته پس از پایان یافتن جنگ نیز به دلیل نزدیکی این شهر به مرکز استان و نیز محیط آرام آن مهاجرت همچنان در حال گسترش است. از این رو در این شهر اقوام مختلفی چون فارس، ترک، لر و کرد و ... زندگی می کنند. به علاوه، تعداد قابل ملاحظه ای از ارامنه و آشوری های ایران در این شهرستان و مخصوصاً در شهر شاهین شهر سکونت دارند.
شاهین شهر - شاهین شهر و میمه - شهرستان شاهین شهر و میمه